Bài kinh: Tại Gia - Xuất Gia

Tôi nghe như vầy:

Một thời Đức Phật ở nước Xá-vệ tại tinh xá Cấp Cô Độc trong rừng Kỳ-đà, cùng với một ngàn hai trăm năm mươi vị Tỳ-kheo Tăng câu hội, Bồ-tát năm ngàn người: Bồ-tát Di-lặc, Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi, Bồ-tát Đoạn Chánh Đạo, Bồ-tát Quan Thế Âm, Bồ-tát Đắc Đại Thế, các Đại Bồ-tát như vậy làm bậc Thượng thủ.

Bấy giờ Đức Thế Tôn, cùng vô lượng trăm ngàn đại chúng cung kính vây quanh mà diễn thuyết pháp.

Trưởng giả Úc-già cùng năm trăm quyến thuộc ra khỏi thành Xá-vệ đến tinh xá Kỳ Hoàn lễ chân Phật, nhiễu ba vòng rồi ngồi một phía.

Lại có trưởng giả Ái Kính, trưởng giả Danh Xưng, trưởng giả Thiện Dữ, trưởng giả Gia-xa-đạt-đa, trưởng giả Thiện Tài, trưởng giả Ái Hành, trưởng giả Cấp Cô Độc, trưởng giả Long Đức, trưởng giả Thật Hỷ. Các trưởng giả này, cùng năm trăm trưởng giả, đều ra khỏi thành Xá-vệ đến tinh xá Kỳ Hoàn, lễ chân Phật nhiễu ba vòng rồi ngồi sang một phía.

…Trưởng giả Úc-già thỉnh Đức Phật chỉ dạy về sự khác biệt giữa tại gia và xuất gia. Đức Phật dạy:
- Lành thay, lành thay! Này trưởng giả Úc-già! Như chỗ ông hỏi là chỗ phải làm của các ông. Các ông hãy lắng nghe, khéo suy nghĩ. Này trưởng giả! Bồ-tát tại gia nếu vào Tăng phường, nên dừng lại cửa, kính lạy rồi mới vào. Phải quan niệm rằng, nơi đây là chỗ không hành, là chỗ vô tướng hành, là chỗ vô tác hành, là chỗ bốn phạm hạnh Từ, Bi, Hỷ, Xả, là chỗ an trí chánh hạnh chánh trụ.

Bao giờ tôi sẽ rời bỏ nhà cấu uế, lúc nào tôi sẽ ở chỗ chánh hạnh này? Phải có lòng muốn xuất gia như vậy. Không có ai ở tại gia mà tu thành đạo Vô thượng chánh chân, tất cả đều xuất gia đến rừng vắng vẻ tu tập được thành Phật đạo.

Tại gia nhiều trần nhiễm, xuất gia tốt đẹp.

Tại gia đủ sự trói buộc, xuất gia vô ngại.

Tại gia nhiều cấu uế, xuất gia xả ly.

Tại gia thâu nhập cái ác, xuất gia được thâu nhập cái thiện.

Tại gia ngập sâu trong sình lầy ái dục, xuất gia viễn ly ái dục.

Tại gia chung cùng phàm tình, xuất gia chung cùng trí tuệ.

Tại gia tà mạng, xuất gia chánh mạng.

Tại gia nhiều sự nhiễm ô, xuất gia thanh tịnh.

Tại gia suy diệt, xuất gia không diệt.

Tại gia trói buộc, xuất gia cởi mở.

Tại gia nhiều mong cầu nên khổ, xuất gia không mong cầu nên vui.

Tại gia khổ vì nghèo, xuất gia không khổ vì nghèo.

Tại gia vợ làm bạn, xuất gia tâm làm bạn.

Tại gia không biết đủ, xuất gia biết đủ.

Tại gia tài thí, xuất gia pháp thí.

Tại gia ở bờ sinh tử, xuất gia ở bờ Niết-bàn. 

…Này trưởng giả! Bồ-tát tại gia lần lượt suy tưởng như vậy, lại nghĩ rằng, tôi bày biện đại lễ đồng với hằng hà sa, vì các chúng sinh mỗi một ngày đều bố thí, khéo điều thuận trong chánh pháp mà phát tâm xuất gia, đây là sự bố thí thật sự mà nó đã trọn đủ. Nay tôi phải nên vững chắc tu giới hạnh và nghe học chánh pháp.

Bồ-tát ấy vào Tăng phường mà lễ tháp Phật sinh ra ba ý tưởng: “Tôi cũng sẽ được cúng dường như vậy. Tôi cũng sẽ được thương xót tất cả chúng sinh mà để lại xá-lợi. Tôi học như vậy, làm như vậy, tinh tấn như vậy, mau chứng Vô thượng Bồ-đề, giả sử làm tất cả Phật sự xong thì như chư Phật Thế Tôn nhập Niết-bàn.”

- …Bấy giờ trưởng giả Úc-già cùng các trưởng giả đồng thanh khen ngợi vui mừng rằng:
Đức Thế Tôn hy hữu khéo nói lỗi họa tại gia, nhưng chúng con chưa biết giới hạnh xuất gia, công đức xuất gia.

- Bạch Thế Tôn! Chúng con cũng quan sát bậc xuất gia đức lớn còn kẻ tại gia thì nhiều lỗi, xin Thế Tôn thương xót, chúng con nguyện được xuất gia.

Đức Phật bảo:
- Này các trưởng giả! Xuất gia rất khó vốn phải hoàn toàn tịnh hạnh.

Các trưởng giả bạch:
- Thật như lời Phật dạy, xin Thế Tôn cho chúng con xuất gia, chúng con sẽ thực hành đúng như lời Phật dạy.

Thế Tôn liền cho xuất gia bảo Bồ-tát Di-lặc rằng:
- Này Thiện trượng phu! Tất cả Bồ-tát thanh tịnh, làm cho các trưởng giả này được xuất gia.

Di-lặc Bồ-tát và các Bồ-tát khiến chín ngàn trưởng giả đều xuất gia, thọ giới xuất gia.

Lúc đó có ngàn trưởng giả phát tâm Vô thượng Bồ-đề.

…Đức Phật nói kinh này xong, Đại đức A-nan, trưởng giả Úc-già, Trời, Người, A-tu-la, Càn-thát-bà, tất cả thế gian nghe lời Đức Phật dạy, đều rất vui mừng tin nhận vâng làm. 

(Trích soạn: Kinh Đại Bảo Tích - Quyển 82 - Pháp Hội 19: Trưởng Giả Úc-già, Hán dịch: Đời Tào Ngụy, Tam tạng Pháp sư Khương Tăng Khải)