Tứ nhiếp pháp: 4 cách Phật dạy để thu phục lòng người, được số đông yêu quý

Tứ nhiếp pháp là một Pháp trong nhà Phật; nếu thực hành theo, ta sẽ thu phục và lãnh đạo được đông đảo đại chúng. Không chỉ vậy, nhờ thực hành Tứ nhiếp pháp, chúng ta cũng sẽ được nhiều người yêu mến, hạnh phúc và phát triển dù ở bất cứ đâu. 

Để hiểu rõ hơn về Tứ nhiếp pháp cũng như những lợi ích và điều kiện thực hành bốn phương pháp này, kính mời quý vị cùng đón đọc bài viết dưới đây! 

Tứ nhiếp pháp là gì?

Trong Phật học, Tứ nhiếp pháp là bốn pháp tế độ để cảm hóa quần chúng, lãnh đạo được số đông và khiến họ quy thuận. Bốn phương pháp này gồm bố thí nhiếp, ái ngữ nhiếp, lợi hành nhiếp và đồng sự nhiếp.

1. Bố thí nhiếp

Bố thí nhiếp gồm ba loại: tài thí, Pháp thí và bố thí vô úy. 

Tài thí – tức bố thí bằng tài vật, ta có thể dùng tiền bạc, của cải (ngoại thí) và xương, máu, thịt (nội thí) của mình để giúp đỡ mọi người.

Pháp thí tức là ta thực hành bố thí bằng việc giúp người biết được tri kiến của Phật, hướng dẫn họ tu tập bớt khổ. 

Còn bố thí vô úy – là khi ta dùng kiến thức của mình giúp người đang sợ hãi thoát khỏi nỗi lo lắng, hoặc là khi ta biết động viên và chia sẻ để họ vượt qua đau khổ, khó khăn.

2. Ái ngữ nhiếp

Ái ngữ là những lời nói chân thật, hài hòa và mang đến lợi ích cho người. Trong Chuyện Con Bò Đại Hỷ, chương Một, phẩm Kurunga, kinh Tiểu Bộ tập 4, Đức Phật dạy: 

“Chỉ nói lời từ hòa,

Không từ hòa, không nói.

Ai nói lời từ hòa,

Kéo đi được gánh nặng,

Khiến nó được tài sản.

Do vậy, nó ưa thích.”

“Từ” là có tâm từ bi, tức lời nói của mình có tâm từ bi; “lời từ hòa” là lời nói làm cho mối quan hệ giữa mình với người có sự thông cảm, chia sẻ và gắn kết với nhau. Việc thực hành ái ngữ nhiếp sẽ đưa đến quả phước tốt đẹp. 

Tuy vậy, vì kho văn từ còn hạn hẹp và thói quen giao tiếp theo cảm xúc đã được hình thành từ nhỏ, nên chúng ta chưa biết linh hoạt trong cách sử dụng ngôn từ hài hòa, tốt đẹp để mang lại cảm giác dễ chịu cho người nghe. Thay vào đó, chúng ta thường chỉ nói và lắng nghe nhau bằng tâm chân thật. Để nói được lời từ hòa, người này phải học rộng, nghe nhiều và đưa ra các phương pháp tập ứng xử, cố gắng duy trì trong đời sống hàng ngày.

3. Lợi hành nhiếp 

Lợi hành nhiếp là những suy nghĩ, lời nói và hành động thiết thực, làm lợi ích cho chúng sinh. Tức là chúng ta có tinh thần phụng sự chúng sinh, mà trong kinh Hoa Nghiêm có nói “...Nếu có thể tùy thuận chúng sanh, thì tức là tùy thuận cúng dường các đức Phật”. Ví như, chúng ta phát tâm đắp đường, bắc cầu, nấu cơm từ thiện, xây nhà tình nghĩa, cắt thuốc, bốc thuốc cho dân, đào giếng, làm nhà trọ… Hay trong tu tập, lợi hành nhiếp là sự động viên, sách tấn giúp người được tinh tấn.

4. Đồng sự nhiếp 

Đồng sự nhiếp là khi chúng ta cùng mọi người làm việc; hướng dẫn, chia sẻ và giúp đỡ để họ được lợi ích. Trong đạo tràng, đồng sự nhiếp được thể hiện qua việc ta hướng dẫn mọi người làm phận sự cũng như giúp họ biết tụng kinh, lễ bái, sám hối, nghe Pháp để chuyển hóa nghiệp.

3 lợi ích khi thực hành Tứ nhiếp pháp

1. Thâu nhiếp đại chúng

Trong Kinh Cư Sĩ Tối Thắng Về Nhiếp Phục Hội Chúng (Nam Cư Sĩ Hatthaka) - kinh Tăng Chi Bộ có nói nguyên nhân nam cư sĩ Hatthaka thâu nhiếp được hội chúng lớn lên đến 500 người là nhờ áp dụng Tứ nhiếp pháp. Và trong bài kinh, Đức Phật cũng khẳng định: Dù trong quá khứ, hiện tại hay vị lai, bất kỳ ai muốn lãnh đạo và có được đại chúng đông đảo thì đều phải thực hành bốn nhiếp pháp này.

“- Bạch Thế Tôn, có bốn nhiếp pháp này được Thế Tôn thuyết giảng. Con thâu nhiếp hội chúng này với những nhiếp pháp ấy. Bạch Thế Tôn, khi con biết rằng: “Người này cần phải thâu nhiếp nhờ bố thí”, thời con thâu nhiếp người ấy với bố thí. Khi con biết rằng: “Người này cần phải thâu nhiếp nhờ ái ngữ”, thời con thâu nhiếp người ấy với ái ngữ. Khi con biết rằng: “Người này cần phải thâu nhiếp nhờ lợi hành”, thời con thâu nhiếp người ấy với lợi hành. Khi con biết rằng: “Người này cần phải thâu nhiếp nhờ đồng sự”, thời con thâu nhiếp người ấy với đồng sự.

- Lành thay, lành thay, này Ha-tha-ka! Đây là nguyên lý để thâu nhiếp đại chúng! Này Ha-tha-ka, những ai trong quá khứ đã thâu nhiếp đại chúng, tất cả đều thâu nhiếp đại chúng với bốn nhiếp pháp này. Này Ha-tha-ka, những ai trong tương lai sẽ thâu nhiếp đại chúng, tất cả sẽ thâu nhiếp đại chúng với bốn nhiếp pháp này. Này Ha-tha-ka, những ai trong hiện tại thâu nhiếp đại chúng, tất cả họ đều thâu nhiếp đại chúng với bốn nhiếp pháp này.”

2. Ở bất cứ đâu cũng được an vui, hạnh phúc và phát triển

Đức Phật dạy: Ai thực hành Tứ nhiếp pháp thì gia đình được an ổn, với bạn bè được an vui và ở bất cứ đâu cũng được hạnh phúc, phát triển.

3. Chuyển hóa nghiệp hay bị ghen ghét, đố kỵ

Việc bị người ganh ghét là do trong quá khứ, ta có tính toán khi đến gần người khác, ỷ lại khi làm việc, nói lời không đúng về người và chỉ nghĩ đến lợi ích riêng. Dùng Tứ nhiếp pháp giúp chuyển hóa quả báo đó ngay trong đời này, đồng thời giúp ta có đông bạn bè, được yêu quý hơn.

Gieo nhân để thực hành được Tứ nhiếp pháp

Một người muốn thực hành Tứ nhiếp pháp và có hội chúng đông đảo thì cần phải có 8 nhân duyên sau:

1. Có lòng tin Tam Bảo

Nhân thứ nhất là cần có lòng tin với Phật, Pháp, Tăng (Tam Bảo). Nếu không có lòng tin, ta không thể chuyển tải Phật Pháp và bố thí Pháp được. Cho nên, muốn thành tựu được Tứ nhiếp pháp, nhân đầu tiên phải gieo là có lòng tin nơi Tam Bảo.

2. Có giữ giới

Nhân thứ hai là có giữ giới. Người chăm giữ giới thì mới có thể phát sinh kết quả là thực hành được trọn vẹn Tứ nhiếp pháp. 

3. Có lòng xấu hổ

Nhân thứ ba là có lòng xấu hổ (tàm quý). Nếu không có lòng xấu hổ, ta không thể sám hối, rút kinh nghiệm và chuyển hóa lỗi lầm khi bản thân có lời nói hoặc hành động chưa đúng, không tương ưng với Pháp. Vậy nên tâm tàm quý là tâm vô cùng quan trọng và là nhân cần phải gieo để được quả là Tứ nhiếp pháp. 

4. Có lòng sợ hãi

Bên cạnh việc có lòng tin, chúng ta cũng cần có tâm sợ hãi tội lỗi và quả báo. Nếu ta không sợ hãi mà luôn bao biện cho lỗi lầm, thì đại chúng sẽ không phục mình được. Vì vậy, khi làm điều không đúng, ta phải nói với mọi người là mình có lỗi và mình rất sợ quả báo không tốt từ lỗi đó. Người có tâm sợ hãi tội lỗi, sợ hãi quả báo như vậy mới nhắc được đại chúng.

5. Nghe nhiều

Một nhân duyên nữa để thành tựu được Tứ nhiếp pháp là phải nghe nhiều. Đặc biệt trong Phật Pháp, khi nghe nhiều, chúng ta mới có thể dùng kiến thức của mình để khuyên bảo, giúp người bớt sợ hãi và được an vui. Việc làm này chính là bố thí vô úy, cứu khổ ban vui. Bên cạnh đó, nghe nhiều Phật Pháp cũng giúp ta hiểu như thế nào là tà kiến. Từ đó, ta có thể lập luận, chia sẻ với mọi người, khiến họ rời bỏ các tư tưởng tà kiến và sinh lòng tin với Tam Bảo.

Chẳng hạn, có người nói: “Tôi được ban phước”. Khi đó, ta sẽ lập luận rằng: Nếu thực sự có một người được gọi là “cha của chúng sinh”, có thể ban phước được thì vị này không thể bất công như vậy. Cũng như trong một gia đình, cha mẹ luôn chia đều tài sản cho các con; vậy tại sao “cha của chúng sinh” lại để cho kẻ chịu khổ cực, người sống sung sướng; kẻ mang bệnh tật, người thì khỏe mạnh?

6. Bố thí

Để thành tựu viên mãn Tứ nhiếp pháp, chúng ta phải thực hành được ba pháp bố thí: tài thí, Pháp thí và bố thí vô úy.

7. Có trí tuệ

Có trí tuệ nghĩa là biết phân biệt thiện - ác, hiểu rõ nhân quả và có khả năng cắt đứt phiền não (tức tham dục, bất thiện).

Ví dụ, nhờ học Phật Pháp, ta hiểu rằng chấp thủ là khổ nên cần hướng tới buông bỏ. Hoặc khi thấy lời nói cộc cằn gây nhiều bất lợi, ta phải có ý định đoạn trừ thói quen ấy. Đó gọi là có trí tuệ.

8. Ít dục

Định nghĩa của dục là ham muốn và ưa thích. Ví dụ, người con trai nhìn thấy cô gái đẹp, họ sẽ có tâm ham thích, ưa muốn sở hữu mối quan hệ với người đó. Và dần dần tà tâm sẽ khởi ra từ sự ưa thích đó. 

Việc sở hữu quá nhiều tài sản cũng là một ví dụ điển hình cho tâm ham muốn dục. Thực tế, mỗi người chỉ cần một ngôi nhà để ở, một bữa ăn đủ no và một phương tiện việc đi lại phù hợp. Song, vì ham thích quá lớn, chúng ta thường tích lũy nhiều sổ đỏ, ô tô hay xe máy hơn nhu cầu thực tế (không tính trường hợp sử dụng để phục vụ quảng cáo và phát triển kinh doanh). Ngoài ra, ham muốn những điều người khác có mà chúng ta không có cũng khiến khởi tâm đố kỵ. 

Qua đó thấy được người nhiều dục hay gặp điều bất như ý; mà bất như ý thường sinh phiền não. Cho nên, sống ít muốn biết đủ sẽ giúp ta nhẹ bớt những điều đó. Như trong Kinh Tám Điều Giác Ngộ Của Bậc Đại Nhân có viết: “Tham muốn nhiều là khổ, bao sinh tử nhọc nhằn, đều từ tham dục khởi, nếu ít muốn biết đủ, thân tâm được tự tại”.

Bài viết này đã đưa ra khái niệm, lợi ích và nhân duyên để thành tựu được Tứ nhiếp pháp dựa trên lời chia sẻ của Cô Phạm Thị Yến - Pháp danh Tâm Chiếu Hoàn Quán, chủ nhiệm CLB Cúc Vàng - Tập Tu Lục Hòa. Hy vọng rằng các bạn biết áp dụng bốn nhiếp pháp mà Đức Phật dạy vào cuộc sống để thu phục, lãnh đạo được đông đảo đại chúng; có thêm nhiều bạn bè, được yêu quý hơn và sống ở bất cứ đâu cũng được an vui, hạnh phúc.

Nếu còn điều gì thắc mắc, quý độc giả có thể để lại bình luận dưới bài viết, gửi về chuyên mục Phật Pháp ứng dụng để được giải đáp. Kính chúc quý vị an lạc!