Cách sắp xếp bàn thờ tại gia

Bàn thờ là nơi linh thiêng, thờ cúng chư Phật, chư Thiên, gia tiên tiền tổ,... Việc bài trí bàn thờ không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách sắp xếp bàn thờ đúng chuẩn.

Vậy làm thế nào để bài trí bàn thờ một cách đúng đắn và trang nghiêm? Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết theo tinh thần Phật giáo.

Mời quý vị cùng tham khảo!

Cách bài trí bàn thờ tại gia

Bài trí tôn hình/tượng Phật, Bồ tát

Khi sắp xếp bàn thờ tại gia, chúng ta có thể bài trí tôn hình/tượng Phật, Bồ tát như sau (tính theo hướng mắt nhìn vào bàn thờ):

1. Trường hợp: Thờ tôn tượng hoặc tôn hình

• Cách 1: Thờ một Đức Phật.
• Cách 2: Đức Phật ở giữa, bên trái là Đức Địa Tạng, bên phải là Đức Quán Âm.

2. Trường hợp: Kết hợp cả tôn hình trên tường và tôn tượng dưới bàn thờ

• Cách 1: Bên trên là tôn hình Phật, bên dưới là tôn tượng Phật.
• Cách 2: Bên trên là tôn hình Phật, bên dưới là một tôn tượng Bồ tát ở giữa, dưới tôn hình Phật.
• Cách 3: Bên trên là tôn hình Phật, bên dưới là hai tôn tượng Bồ tát, Bồ tát Quán Âm bên phải, Bồ tát Địa Tạng bên trái. Hai tôn tượng Bồ tát để cách nhau một khoảng sao cho khi nhìn từ ngoài vào được cân đối giữa tôn hình Phật và Bồ tát ở hai bên.  
• Cách 4: Bên trên là tôn hình Phật, bên dưới là tôn tượng Phật ở giữa, Bồ tát Quán Âm bên phải, Bồ tát Địa Tạng bên trái. 

Lưu ý: 

- Không bài trí tôn hình Bồ tát bên trên, tôn tượng Phật bên dưới bàn thờ.

- Đặt tượng Phật vào phía bên trong cùng, hai bên có thể đặt đèn thờ để cúng Phật.

Cách bài trí bát hương

Chúng ta đặt bát hương như sau:

+ Ở giữa là bát hương thờ Phật (để lên phần kệ cao hơn).

+ Bên phải là bát hương thờ Thần linh

+ Bên trái là bát hương thờ gia tiên. 

Còn lại chỗ trống của hai bên bàn thờ, chúng ta bài trí hoa để thờ Phật cũng như cúng lễ cho Thần linh và gia tiên.

Bát hương có thể dịch lên trên hoặc xuống dưới tùy theo đồ cúng nhiều hay ít. Ví dụ, nếu đồ cúng nhiều thì đẩy bát hương lui vào bên trong để bày đồ cúng. Việc đó không ảnh hưởng đến phước báo hay gây thêm tội cho chúng ta và cũng không phải là động bát hương theo như quan niệm dân gian của người xưa.

Khi đốt hương, chúng ta cắm ba nén hương vào bát hương thờ Phật ở giữa; sau đó cắm một nén hương vào bát hương thờ Thần linh trước và cắm một nén hương sang bát hương thờ hương linh.

Cách cắm hoa, bày quả bàn thờ

Loại hoa

- Loại hoa nào cũng có thể thắp hương được, không phân biệt tên gọi, bởi tên gọi là do con người đặt ra.

- Nên để hai bên bàn thờ cùng một loại hoa để thể hiện sự trang nghiêm và kính cẩn.

- Chỉ dùng các loài hoa tươi tốt, có hương thơm.

- Không dùng hoa đã héo úa hoặc không còn tỏa hương thơm.

Về số lượng

- Số lượng hoa, quả cúng không cần cố định là ba, năm hay bảy, mà phụ thuộc vào khả năng kinh tế của gia đình.

- Các loại quả dâng cúng có thể là một loại, hai loại, ba loại, hoặc nhiều hơn, tùy ý gia đình.

- Không nhất thiết phải tuân theo số lượng chẵn hay lẻ, điều quan trọng là tâm thành kính khi dâng cúng.

Mâm cơm cúng

Nếu bàn thờ gia đình có một ngăn phía bên dưới thì chúng ta bày mâm cơm lên ngăn đó; còn nếu không có thì chúng ta đặt một cái bàn ở ngay dưới bàn thờ và đặt mâm cơm lên trên đó. 

Sắm 3 lễ:

+ Cúng Phật: Sắm đủ hoặc sắm tùy duyên các loại: Hương, hoa, trà, quả, thực: (xôi, chè hoặc bát cơm trắng).

+ Cúng chư Thiên, Thần Linh: Sắm lễ như cúng Phật.

+ Cúng hương linh, gia tiên: Sắm đủ hoặc tùy duyên: Hoa, quả, một mâm cơm (chay: rau, củ, quả; hoặc nếu là mâm cơm mặn thì chỉ nên có thịt tịnh nhục: thịt của chúng sinh đã chết, nhưng không do tự tay giết hoặc xui người khác giết hại).

Lưu ý:

– Hương: Tùy duyên dùng hương cây, hương trầm… hoặc không có hương thì dùng tâm hương.

– Trà: Nước trà tỏa hương. Nếu không có nước trà thì có thể cúng bằng nước trắng.

– Quả: Số lượng tùy ý không kiêng kị 2 quả hay 4 quả,… và nên có loại quả chín thọ thực được.

Trong mâm cơm cúng, đặt 3 bát cơm: 

- Bát cơm ở giữa: Gắp đầy đủ các món ăn trong mâm cúng vào bát. Sau đó, chan một ít canh vào trong bát (chỉ cần nấu một bát canh cà chua hoặc canh chua cũng được). Cuối cùng, đặt thêm một đôi đũa lên đó. 

- Hai bát cơm trắng còn lại: Không gắp thức ăn, mỗi bát cơm chỉ cần đặt một chiếc đũa. 

Cúng có đủ, có thiếu như vậy là phá phần chấp ngã của chúng sinh: “Cái gì cũng theo ý tôi”, “Cái gì cũng phải đầy đủ theo ý tôi”,... Nếu gia đình nào chưa hiểu được điều đó hoặc chưa đồng thuận với cách làm như vậy thì có thể đặt ở hai bát cơm bên cạnh mỗi bên một đôi đũa cũng được, tức là ba bát cơm sẽ có ba đôi đũa. Như vậy, chúng ta có thể hoàn thành mâm cơm cúng được đầy đủ.

Hướng dẫn cúng lễ

Đối với gia đình đã có bàn thờ Phật

Về phần cúng lễ, ở giữa chúng ta dâng lễ cúng Phật. Phần lễ bên phía bàn thờ Thần linh, chúng ta dâng cúng chư Thiên, chư Thần linh. Phần lễ ở bên phía bàn thờ gia tiên, chúng ta dâng cúng các hương linh gia tiên, hương linh trên đất, hương linh có oán kết hay tất cả các hương linh mà chúng ta cần cúng thì chúng ta khấn đến.

Đối với gia đình chưa có bàn thờ Phật

Nếu chúng ta tin Phật, nhưng những người khác trong gia đình chưa tin, chưa đồng ý bốc bát hương thờ Phật thì có thể tùy thuận bằng cách thờ gia tiên ở trong nhà. Khi sắp lễ dâng cúng lên bàn thờ, chúng ta cũng sắp một phần riêng có bát cơm, chén nước, đĩa hoa quả và bạch rằng: “Phần lễ này chúng con xin dâng lên cúng Phật”.

Nếu bàn thờ chỉ có một bát hương Thần linh và một bát hương gia tiên thì bạch cúng Phật ở bên cạnh, thắp hương lên đĩa hoa quả hoặc lấy thêm cốc gạo và cắm nén hương lên đó để cúng.

Nếu gia đình khó quá, chúng ta cứ bày chung và bạch rằng: “Trước hết chúng con xin dâng lên cúng dường chư Phật”. Chúng ta tùy thuận dâng cúng vì Phật không thọ thực đồ dâng cúng đó mà chỉ thành tựu sự cúng Phật ở ngay chính tâm cung kính của mình.

Trên đây là chia sẻ của Cô Phạm Thị Yến (Pháp danh Tâm Chiếu Hoàn Quán) về cách bài trí bàn thờ tại gia. Hy vọng, quý vị sẽ biết cách bài trí bàn thờ đúng chuẩn để gia đình và bản thân được lợi ích, an vui và được gia hộ.

Kính chúc quý vị an lạc!

Các bài nên xem:

• Ba đức sáu vị trong thờ cúng
• Hướng Dẫn Cách Bài Trí Bàn Cúng Chúng Sinh (Cúng Thí Thực)
• Hướng Dẫn Cách Bài Trí Bàn Thờ Treo Sắm Lễ Cúng Tại Gia