Thánh Ni Khema: Quý phi đắm sắc được Phật độ chứng đắc A-la-hán

Trong lịch sử Phật giáo, Khema là một vị Thánh Ni vô cùng đặc biệt. Nàng chứng đắc quả vị A-la-hán giải thoát ngay lần đầu gặp Đức Thế Tôn dù trước đó nàng chưa từng có một ngày nào tu đạo. Vốn từng là quý phi xinh đẹp bậc nhất của Hoàng đế Tần Bà Sa La, quý phi Khema sống giữa chốn cung vàng điện ngọc, kiêu hãnh trong sắc đẹp của chính mình và được sủng ái tột bậc. Thế nhưng, chỉ một lần miễn cưỡng bước chân đến tịnh xá Trúc Lâm, Khema đã sực tỉnh về sự vô thường của các pháp - để rồi từ một người đắm chìm trong sự ái sắc, nàng đã chứng quả A-la-hán giải thoát, trở thành bậc Thánh Ni trí tuệ bậc nhất trong hàng Ni chúng của Đức Phật.

Quý phi Khema tham đắm nhan sắc tuyệt trần của nàng

Khema là một quý phi xinh đẹp bậc nhất của Hoàng đế Tần Bà Sa La - vị vua trị vì vương quốc Ma Kiệt Đà. Nàng xuất thân từ hoàng tộc, mang vẻ đẹp diễm lệ đến mức được xem là giai nhân tuyệt sắc, được nhà vua hết lòng sủng ái. Tự ý thức được nhan sắc trời ban của mình, Khema đem lòng say mê chính hình bóng ấy, khởi tâm kiêu hãnh và vô cùng tự hào.

Hoàng đế Tần Bà Sa La là một vị minh quân mộ đạo. Ngài cùng chánh cung hoàng hậu Vi Đề Hy đều là đệ tử thuần thành của Đức Phật, đã chứng quả Nhập Lưu – tức là đã vào dòng giải thoát. Hiểu rõ về lý nhân duyên - nghiệp quả, nhà vua nhận thức rằng mọi pháp hữu vi đều vô thường, vô ngã. Dẫu hết lòng yêu thương quý phi xinh đẹp nhưng ngài vẫn nhận định rằng, sắc đẹp ấy chỉ như đóa hoa đang tỏa hương thơm ngào ngạt, rồi cũng sẽ tàn phai theo năm tháng.

Thương cho ái phi đang chìm đắm trong nhan sắc giả tạm, nhà vua nhiều lần tạo duyên cho nàng đến đảnh lễ Đức Thế Tôn; nhưng Khema luôn thẳng thừng từ chối. Nàng cho rằng Đức Phật thường nói lời khiếm nhã, coi thường nữ giới, đôi khi lại mỉa mai, chê cười sắc đẹp của người nữ, ví thân người như chiếc túi da chứa những điều bất tịnh bên trong mà suốt ngày lo xông hương, ướp phấn. Đối với một người đang hạnh phúc với nhan sắc trời ban và được nhà vua hết mực yêu thương, quý phi Khema không thể chấp nhận được những lời ấy.

Khema tin tưởng Đức Phật là bậc Thầy của trời người, là bậc toàn hảo về đức hạnh và trí tuệ. Tuy vậy, chỉ riêng việc gặp Ngài, nàng vẫn muốn tránh né. Nhà vua hiểu tâm lý của ái phi, Khema không phải vì thiếu lòng kính tin mà không đến gặp Đức Phật, mà bởi nàng chưa đủ dũng cảm để đối diện với sự thật về vô thường. Nàng đang say đắm trong hương vị ngũ dục, giữa cuộc sống đủ đầy và mỹ mãn, ngự trên ngôi vị cao sang, sở hữu nhan sắc tuyệt trần và được Hoàng đế hết lòng sủng ái. Chính vì thế, trong sâu thẳm, Khema muốn tránh né những lời giảng dạy của Đức Phật về sự buông bỏ đam mê ngũ dục, về đời sống thiểu dục thanh cao, và cả những lời bình giảng có thể làm tan vỡ niềm kiêu hãnh nơi nàng về nhan sắc của chính nàng.

Một ngày nọ, hoàng đế Tần Bà Sa La ra lệnh cho toàn thể hoàng phi cùng tháp tùng ngài và hoàng hậu Vi Đề Hy đến tịnh xá Trúc Lâm để viếng thăm Đức Thế Tôn. Lần này, Khema không thể từ chối. Khi đến nơi, trước mắt nàng hiện ra một khung cảnh xanh mát, thanh tịnh và trong lành lạ thường. Một niềm vui nhẹ nhàng lan tỏa trong tâm hồn của quý phi Khema.

Cũng chính tại nơi tịnh xá ấy, bước ngoặt chuyển mình trong đời quý phi Khema bắt đầu.

Quý phi Khema được Đức Phật độ và chứng quả A-la-hán

Đức vua Tần Bà Sa La cùng hoàng hậu Vi Đề Hy và đoàn tùy tùng cung kính tiến vào giảng đường, đảnh lễ Đức Thế Tôn. Ngài ngồi trên bục đá, từ nơi Ngài toát ra vẻ uy nghi thoát tục. Sau khi thăm hỏi, nhà vua bày tỏ niềm mong nhớ và thỉnh cầu Đức Thế Tôn thuyết Pháp cho đại chúng.

Trong lúc thuyết giảng, Đức Phật đọc được tâm ý của Khema và biết rằng đã đến lúc có thể chuyển hóa tâm tư, hóa độ cho nàng. Ngài bèn dùng thần thông, hóa hiện ra hình bóng một thiếu nữ tuyệt trần đang đứng hầu quạt bên cạnh Ngài. Người thiếu nữ này có đôi má hồng mịn, cặp mắt long lanh, mái tóc óng ánh, bồng bềnh, đôi môi mọng ngọt chúm chím, nửa như mỉm cười lộ hàm răng trắng đều như ngọc, nửa như mím môi nũng nịu, đáng yêu.

Khema vừa trông thấy đã sững sờ, kinh ngạc. Nàng chưa từng nghĩ trên đời lại có giai nhân tuyệt sắc đến như vậy. So với dung nhan rực rỡ ấy, sắc đẹp của chính nàng bỗng trở nên nhỏ nhoi, mờ nhạt như ánh đom đóm lập lòe so với ánh trăng soi tỏ khắp trong đêm đen. Lòng kiêu hãnh bấy lâu bắt đầu lung lay, dường như quý phi Khema đã tự hạ mình chịu thua. Nàng khẽ nghiêng người hỏi tì nữ đứng gần rằng có thấy người con gái đang đứng hầu Đức Thế Tôn hay không. Tì nữ đáp rằng chỉ nhìn thấy một mình Đức Phật. Khema bàng hoàng, nhận ra hình bóng ấy chỉ mình nàng có thể thấy được.

Nàng tiếp tục dõi theo người thiếu nữ xinh đẹp kia, lòng trào dâng nhiều suy nghĩ lẫn lộn. Nàng từng nghe Đức Phật dạy thân này là đáng chán, nhưng giờ trước mắt lại hiện ra một giai nhân tuyệt sắc đứng bên cạnh Ngài, khiến Khema dấy lên hoài nghi và bà tự nghĩ rằng, Đức Thế Tôn không hề khinh thường sắc đẹp như lời thiên hạ đồn đại.

Song trong lúc ấy, Đức Phật tiếp tục biến hóa hình ảnh mỹ nhân này từ một thiếu nữ đẹp thanh xuân dần trở thành thiếu phụ trung niên, rồi một bà lão già nua, lưng còng, má hóp, môi thâm. Đôi mắt long lanh sáng ban nãy giờ trông tối om mờ đục. Hàm răng trắng đều như hạt bắp giờ rụng hết chỉ còn lại một, hai chiếc nhọn quắt và ánh vàng quách chỉa ra ngoài, nước dãi rỉ ra ở bên mép trông thật gớm ghê. Làn da trắng nõn nà ban nãy giờ nhăn nheo xám xịt, mái tóc đen óng ả giờ chỉ lưa thưa vài chùm tóc bạc còn dính lại trên da đầu nhăn nhíu. Chẳng bao lâu, thân hình còm cõi, yếu ớt, xấu xí đó gập ngã xuống mặt đất, lăn lộn, đau đớn rồi chết dưới chân Đức Thế Tôn. Xác chết mau chóng trương phình thối rữa, tan rã chỉ còn bộ xương rồi bộ xương ấy cũng tan thành tro bụi bay mất trong hư vô.

Cảnh tượng ấy diễn ra ngay trước mắt khiến Khema sợ hãi, kinh hoàng, toàn thân bủn rủn. Nàng nhận ra rằng sắc thân dù có rực rỡ đến đâu cũng không thể tránh khỏi tàn hoại. Thân xác của nàng cũng không thoát khỏi cảnh này.

Đức Phật thấy quý phi Khema đã nhận ra bài học vô thường. Ngài hướng về Khema cất giọng trầm ấm nhưng đầy xác quyết: “Này Khema, thân này là giả tạm, vô thường không thể tránh khỏi sinh, lão, bệnh, tử. Thân này là bất tịnh, chỉ là cái túi da mỹ miều, chứa đựng bên trong những thứ hôi thối, dơ bẩn. Chỉ những kẻ si mê mới đắm say thân xác ấy”.

Ngay giây phút ấy, gương mặt của quý phi Khema chợt bừng sáng, bầu trời chân lý bỗng hé mở huy hoàng trong tâm trí của nàng. Trong niềm tôn kính Tam Bảo tột cùng, nàng quỳ xuống đảnh lễ Đức Phật và bạch lên Ngài về những gì nàng đã thấu triệt: “Bạch Thế Tôn! Con đã thấy Pháp, con đã ngộ Pháp. Phàm tất cả những gì có sinh đều phải có diệt”. Và quý phi Khema đã chứng vào quả Dự lưu.

Đức Thế Tôn biết Khema đã chứng quả Dự lưu, Ngài tiếp tục dạy rằng: “Này Khema, người đắm say ái dục. Giống như ruồi sa lưới nhện. Chịu đau khổ ràng buộc. Rồi cuối cùng cũng tiêu tan. Chỉ có bậc trí tuệ tột cùng đã đoạn trừ ái dục, mới có thể giải thoát viên mãn, đạt đến hạnh phúc tối thượng”.

Khi lời Phật vừa dứt, toàn thân quý phi Khema rung lên, phát ra ánh sáng kỳ diệu. Ngay khi ấy, hoàng phi Khema chứng ngộ Thánh quả vị A La Hán. Từ một quý phi say mê sắc đẹp, Khema đã được Đức Phật dùng phương tiện hóa độ, trở thành bậc Thánh Ni trí tuệ bậc nhất trong hàng Ni chúng của Đức Phật.

Tất cả những người có mặt hôm ấy – từ nhà vua, hoàng hậu, các cung phi đến hàng tì nữ, cận vệ và chư Tăng – đều kinh ngạc chứng kiến cảnh tượng hi hữu ấy. Đức Phật liền tuyên bố rằng Khema đã giải thoát, chỉ có thể sống đời xuất gia hoặc nhập Niết bàn, không còn duyên với đời sống thế tục.

Nghe lời tuyên bố của Đức Thế Tôn, vua Tần Bà Sa La vô cùng sửng sốt. Trong niềm xúc động, nhà vua đã khẩn cầu Đức Thế Tôn cho phép Khema được xuất gia trong Ni đoàn, để nàng tiếp tục con đường tu tập trong giáo Pháp giải thoát.

Từ một quý phi chìm đắm trong kiêu hãnh và dục lạc, Khema đã trở thành bậc Thánh Ni trí tuệ bậc nhất trong hàng Ni chúng của Đức Phật. Sự kiện ấy nhắc nhở cho chúng ta rằng: Sắc đẹp, danh vọng rồi cũng tàn phai, chỉ có sự giác ngộ, giải thoát thực sự mới đem lại an lạc và hạnh phúc chân thật.

Xem thêm các bài:

• Thánh Ni Liên Hoa Sắc: Hành trình từ kỹ nữ thành A-la-hán
• Kiều Đàm Di - di mẫu của Phật: Tỳ kheo Ni đầu tiên trong lịch sử Phật giáo
• Hoàng hậu Maya về trời sau 7 ngày hạ sinh Đức Phật do công đức quá lớn
• Tỳ kheo Sa-la-na: Hành trình vượt qua lòng sân hận và chứng đắc Thánh quả