Kinh Phật Độ Một Vị Sa Môn Tham Của Bỏ Đạo

Thuở Phật còn tại thế, có năm trăm vị thương khách từ biển mang về nước rất nhiều đồ thất bảo. Chẳng may khi đi ngang qua một khu núi rừng họ bị quỷ thần làm mê hoặc lạc mất lối ra. Sức cùng lực kiệt lại thêm đói khát nên tất cả đều mất mạng. Châu báu của cải vì thế bỏ lại rải rác giữa núi rừng. Lúc ấy, có một vị Sa-môn đang tu trong núi, thấy chuyện như vậy liền khởi niệm: "Ta cực khổ tu hành đã bảy năm mà không đắc đạo, lại chịu nghèo khổ không có chút gì nuôi sống. Nay gặp những vật báu vô chủ này, ta hãy lấy đem về gây dựng nhà cửa cơ nghiệp". Nghĩ vậy xong, Sa-môn bèn xuống núi gom lấy của báu vào một chỗ rồi ra khỏi núi định đi tìm gọi anh em phụ giúp mang của báu về nhà. Đức Phật biết vị Tỳ-kheo này có thể độ được, bèn hóa ra một vị Tỳ-kheo Ni, cạo đầu đắp y mà lại trang điểm phấn son, vẽ mắt kẻ mày, đeo vàng ngọc đầy người. Vị Ni này đi vào núi, giữa đường gặp vị Tỳ-kheo kia từ núi đi ra liền cúi đầu làm lễ hỏi thăm. Thầy Tỳ-kheo thấy Ni cô mà còn trang sức liền la rầy:
- Này Ni cô! Pháp tắc Ni cô làm như vậy có được chăng? Đã cạo đầu đắp y sao còn trang điểm, đeo đồ trang sức?

Tỳ-kheo Ni trả lời:
- Bạch Đại đức! Pháp tắc của Sa-môn, Thầy làm như vậy có được không? Đã cắt ái từ thân, học đạo nơi chốn rừng sâu sao lại còn tham đi lấy của phi pháp? Tham dục quên đạo, lung lòng phóng dật, không xét lẽ vô thường. Cuộc sống trên đời vốn tạm bợ, còn tội báo lại đeo đẳng kéo dài nhiều kiếp.

Bấy giờ, vị Tỳ-kheo Ni liền nói kệ:

Tỳ-kheo cẩn thận giới 
Phóng dật lỗi lầm nhiều 
Tích chứa nhỏ dần lớn 
Ác thành bị lửa thiêu.
Giữ giới phước an vui 
Phạm giới tâm lo sợ 
Dứt được lậu ba cõi
Người này gần Niết-bàn.

Tỳ-kheo Ni nói kệ xong, liền hiện lại thân Phật tướng hảo quang minh. Sa-môn trông thấy kinh sợ, vội cúi đầu đỉnh lễ, phát lồ sám hối:
- Lạy đức Thế Tôn! Con vì ngu si lầm lạc mà vi phạm chính giáo. Nếu không được đức Thế Tôn từ bi khai thị, cứ dấn sâu mãi vào tội lỗi, không biết sẽ ra sao.

Bấy giờ, đức Thế Tôn liền nói kệ:

Nếu trước mà phóng dật 
Sau biết tự cấm ngăn
Đó nhờ sức niệm định 
Tỏa sáng khắp thế gian. 
Trước lầm gây nên ác 
Sau cải đổi làm lành
Đó nhờ sức niệm thiện 
Tỏa sáng khắp thế gian. 
Tuổi trẻ biết xuất gia 
Siêng tu pháp Phật đà 
Như trăng khỏi mây mù 
Chiếu sáng khắp thế gian. 
Người lúc trước làm ác 
Sau dừng không tái phạm 
Như trăng khỏi mây mù 
Chiếu sáng khắp thế gian.

Bấy giờ, Tỳ-kheo nghe xong, dứt bỏ mọi kiết sử, không còn niệm tham, đỉnh lễ dưới chân Phật. Rồi vị ấy trở vào núi, ngồi dưới một gốc cây nỗ lực tu quán niệm hơi thở, không bao lâu chứng quả A-la-hán.

(Trích soạn từ: Kinh Pháp cú thí dụ, Quyển Thứ Nhất, Phẩm Phóng Dật Thứ 11, Thí dụ 25, tr.113-116, Việt dịch: Thích Minh Quang, Nxb. Tôn Giáo, Hà Nội, 2012)