Kinh Phật Dụ Hoa Sen Để Khuyến Khích Những Tân Sa Môn Thối Chí

Thuở xưa, đức Phật trú trên núi Kỳ-xà-quật thành La-duyệt-kỳ. Lúc đó, trong thành có năm mươi chàng thanh niên, con các bậc trưởng giả đến chỗ Phật đỉnh lễ rồi ngồi qua một bên. Đức Phật thuyết giảng cho họ nghe các pháp vô thường, khổ, không, vô ngã, ân ái như giấc mộng, gặp gỡ sẽ chia ly, giàu sang danh vọng vẫn khổ đau, chỉ có Niết-bàn dứt hẳn sinh tử, không còn tai ương mới là đại an lạc.
Nghe pháp xong, năm mươi vị này tâm vô cùng hoan hỉ, xin xuất gia làm đệ tử. Đức Phật nói:
- Lành thay, hãy lại đây các Tỳ-kheo!
Các vị ấy râu tóc tự rụng, pháp phục đầy đủ, liền thành Sa-môn. Các tân Tỳ-kheo này có bạn bè quen biết là những vị trưởng giả, nghe tin họ xuất gia hoan hỉ tìm đến thăm và khen ngợi:
- Các vị thật phước đức biết bao mới có được chí hướng này!
Rồi họ thỉnh Phật và chúng Tăng ngày mai về nhà họ thọ trai.
Ngày mai, đức Phật và đại chúng đến đó thọ trai xong rồi thuyết pháp đến chiều mới về. Các vị tân Tỳ-kheo bỗng lưu luyến gia đình quyến thuộc, muốn trở về nhà. Đức Phật biết ý, khi sắp ra cổng thành, gặp bên đường có thửa ruộng bùn lầy hôi nhơ lại mọc lên những đóa hoa sen hương thơm ngào ngạt, lấn át mùi bùn hôi nhơ. Đức Phật bèn rảo bước lại gần và nói lên bài kệ:

Như ruộng nước hôi nhơ
Nằm bên cạnh đường cái
Hoa sen mọc trong đó
Thơm sạch đẹp ý người.
Cũng vậy giữa phàm phu
Bị sinh tử cầm tù
Người trí vui giải thoát
Làm Phật tử tiến tu.

Đức Phật nói kệ xong, liền trở về núi. Tôn giả A-nan đến trước Phật thưa:
- Bạch đức Thế Tôn! Lúc nãy, đức Thế Tôn đến bên ruộng nước có nói hai bài kệ mà chúng con chưa rõ nghĩa. Xin Phật hãy vì chúng con mà giải thích kỹ càng.
Đức Phật hỏi A-nan:
- Ông có thấy trong vũng bùn lầy nhơ nhớp mà mọc lên hoa sen chăng?

A-nan đáp:
- Bạch đức Thế Tôn, con có thấy.
Đức Phật bảo:
- Này A-nan, người sống trong đời, tuổi chừng một trăm, khi thọ khi yểu. Vợ con ân ái, đói khát nóng lạnh, lúc buồn lúc vui, có một điều hung, hai sự kiết, ba món độc, bốn điên đảo, năm ấm, sáu nhập, bảy thức, tám tà, chín não, mười ác, giống như thửa ruộng chứa đầy phân đất, sình lầy bất tịnh. Nếu có người giác ngộ cõi đời là vô thường, phát tâm học đạo tu hành thanh tịnh, tâm an định, dứt hết vọng tưởng chứng được đạo quả. Đây cũng giống như hoa sen thơm sạch mọc lên giữa bùn nhơ. Những vị đó đã tự đắc đạo lại độ cho thân tộc cùng tất cả chúng sinh đều được khai ngộ. Đây giống như mùi thơm của hoa sen lấn át mùi bùn nhơ.
Năm mươi vị tân Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, tâm chí tinh tấn kiên cố, chứng được quả A-la-hán.

(Trích soạn từ: Kinh Pháp cú thí dụ, Quyển Thứ Hai, Phẩm Dụ Hoa Hương Thứ 14, Thí dụ 29, tr.130-133, Việt dịch: Thích Minh Quang, Nxb. Tôn Giáo, Hà Nội, 2012)