Cách ứng xử liên quan đến tiền bạc

Phật tử Phạm Thị Yến - Chủ nhiệm CLB Cúc Vàng - Tập Tu Lục Hoà chia sẻ với các Phật tử trong CLB.

Trong mối quan hệ bạn bè, khi gặp trường hợp bạn mình vay tiền một khoản lớn nhưng không trả thì mình phải ứng xử như thế nào? Cho đi số tiền ấy hay là đòi nợ bạn đến cùng để đánh mất đi mối quan hệ bạn bè trong đời sống ? Đó là vấn đề nan giải mà không phải ai trong trường hợp này cũng biết cách ứng xử khéo léo.
---
Chủ đề: Cách ứng xử liên quan đến tiền bạc
Câu hỏi:
Cháu chào Cô, cháu không phải là Phật tử của Chùa Ba Vàng, nhưng cháu có đi chùa và cũng hay theo dõi Facebook của Cô, hiện tại cháu đang có một vấn đề rất băn khoăn mong Cô cho cháu lời khuyên và cách giải quyết vấn đề này ạ.
Cách đây vài năm, cháu có cho một người bạn vay tiền vài lần, tổng cộng số tiền là 350 triệu để gia đình bạn mua chung cư. Số tiền đó cháu thế chấp giấy tờ nhà và thế chấp lương, tự trả lãi ngân hàng để cho bạn vay, vì thời gian đó cháu cũng mua đất xây nhà nên không có tiền. Cháu rất hoan hỉ trả lãi hộ bạn, vì cháu rất biết ơn gia đình bạn ấy. Gia đình bạn cũng biết cháu trả lãi giúp.
Bạn cháu có trả dần mỗi lần một ít, cho đến đầu năm 2016, bạn trả thêm 240 triệu do chồng của bạn đưa cho cháu, còn lại 70 triệu, chồng của bạn nói, chị cho chúng em trả dần hàng tháng, nhưng đến giờ là cuối tháng 4 năm 2017, gia đình bạn vẫn chưa trả thêm chút nào. Cháu nghĩ gia đình bạn khó khăn nên không dám đòi, cứ để yên vậy. Lãi của khoản này tại ngân hàng cháu vẫn trả đến giờ.
Vào khoảng tháng 9 đến tháng 10 năm 2016, bạn vay thêm cháu tiền để hoàn thiện nhà chung cư và chuyển vào ở, lần đầu 40 triệu, hứa trả sau đó một thời gian ngắn, nhưng sau đó bị thiếu tiền hoàn thiện nên cháu chủ động cho bạn nợ lại khoản đó, và cho vay thêm hai lần nữa, tổng cộng cả ba lần là 80 triệu. Đến cuối tháng 11 năm 2016, bạn thanh toán trước cho cháu 30 triệu, vậy khoản nợ mới còn 120 triệu. Bạn hứa bạn sẽ trả dần, sẽ nhanh thôi, nên cháu cũng tin bạn như vậy. Khoản này cháu trích ra từ thu nhập của cháu để cho bạn vay. Trước thời gian này, mẹ bạn có vay cháu 10 triệu, và em của bạn sau đó vay cháu thêm 5 triệu, hứa tháng 2 năm 2017 sẽ trả.
Cuối năm 2016, đầu năm 2017, cháu có việc rất cần đến tiền, muốn bạn gửi lại tiền vay, nhưng bạn nói tháng này bạn khó lắm, không trả được. Cháu có nói với bạn: bạn phải có ý thức với món nợ của mình, bạn có thể khất của cháu, nhưng cháu làm thế nào để khất với việc của cháu được, nên bạn phải có ý thức trả, chứ không nên nói là khó, không trả được. Cháu cũng nói, đã cho bạn khất mấy lần rồi, ví dụ như lần cho vay 40 triệu lần đầu cháu vừa kể trên, bạn hứa trả nhưng cũng có trả đâu.
Cháu sai ở chỗ này, đó là cháu cho bạn khất, nhưng nói như vậy, thành ra bạn nghĩ cháu đặt điều là bạn khất, tư tưởng của cháu, là cháu thấy bạn khó cháu tự cho bạn khất, cũng không khác so với bạn tự khất, cũng là khất nợ, tức là không trả đúng hạn. Thế là bạn sân lên, bạn nói cháu đặt điều dựng chuyện cho bạn, bạn không hề khất mà là cháu tự cho bạn khất. Bạn nói cháu làm nhục bạn. Bạn nói, nợ tiền thì trả bằng tiền, rất đơn giản. Bạn sẽ trả ngay, trả hết, và khi trả hết tiền thì cũng hết tình cảm, không dính dáng liên quan gì đến nhau nữa. Bạn nói, trong Kinh Pháp Cú có nói, nếu không tìm được ai bằng mình hoặc hơn mình mà chơi, thì tốt nhất là chơi một mình.
Cháu có nhận ra sai lầm của mình là không khéo léo, quá thẳng thắn khi đòi nợ, làm cho người được đòi có cảm giác bị xúc phạm, nên cháu xin lỗi ngay lúc đó, xin lỗi rất nhiều, nhưng bạn nói: "bạn không tha thứ nổi". Nhưng chuyện không dừng ở đó, mẹ của bạn cũng vay tiền của cháu từ nhiều tháng trước, số tiền rất nhỏ, như cháu đã nói ở trên và yêu cầu cháu giữ bí mật. Cháu không tiết nộ cho ai nhưng vì bạn lúc đó đang tức giận nên cháu có nói với bạn mẹ bạn cũng đang nợ tiền của cháu nên bạn không nên tâm sự chuyện này với mẹ bạn, kẻo mẹ bạn lại không hoan hỷ. Nhưng bạn nói: để em hỏi mẹ em xem có đúng mẹ em nợ tiền chị không? Vì đã hứa không tiết nộ nhưng cháu vì bất đắc dĩ phải tiết lộ. Ngay sau đó cháu đã gọi điện cho mẹ bạn để giải thích việc bắt buộc như vậy. Ngoài chủ ý của cháu, mẹ bạn thực sự không hoan hỷ với cháu, nói cháu đã hứa mà không giữ lời. Mắng cháu là đã làm gì xúc phạm tới bạn để bạn phải tức giận lên như thế và bảo cháu là nếu để cho bạn buồn phiền như vậy thì hãy tránh xa bạn ra, không chơi với nhau nữa.
Mẹ bạn cũng nói: "Cháu chỉ nghĩ đến vật chất thôi, chứ đi chùa phải xem nhẹ vật chất" rồi kể câu chuyện mẹ bạn xóa nợ cho những người nợ mẹ bạn như thế nào. Mẹ bạn nói mẹ bạn kể ra như thế không phải để cháu xóa khoản nợ cho bạn, nợ âm, nợ dương, đã nợ thì đều phải trả. Nhưng nếu cho bạn vài tháng để bạn trả dần, nhưng cháu cho bạn vài tháng để bạn trả dần. Mẹ bạn nói mẹ bạn hiểu bạn là người sống có trước, có sau chứ đâu đến nỗi nào. Cháu phải nói gì thì bạn mới tức giận nên như thế chứ bạn không bi dở hơi. Mẹ bạn nói trước cháu cho mẹ bạn vay mấy trăm triệu còn được. Lần này có mấy chục triệu sao lại phải thế, cho bạn thêm mấy tháng rồi bạn trả. Cháu có thanh minh là cháu không đòi luôn, cháu chỉ nhắc bạn để bạn có ý thức trả thôi. Cháu vì sự tôn trọng, vì sự hàm ơn gia đình bạn mà cháu không cãi lại, cháu chỉ nhẹ nhàng giải thích, cháu đã xin lỗi bạn và bạn không chấp nhận lời xin lỗi của cháu, nhưng mẹ bạn không tin. Cháu cũng không nói lại nữa, để mẹ bạn nói hết rồi chào mẹ bạn. Trước khi kết thúc cuộc nói chuyện mẹ bạn đã hỏi khoản nợ trước đã trả hết cho cháu chưa. Cháu có trả lời là còn nợ lại 120 triệu. Mẹ bạn bảo bạn trả hết cho cháu rồi. Điều này làm cháu rất ngạc nhiên. Sau đó bạn có nhắn cho cháu rằng bạn đã đưa hết cả 120 triệu nợ cũ đó cho chồng bạn trả cháu rồi. Còn giữa hai chị em có cho nhau vay lại không thì bạn không biết. Bạn cũng không quan tâm. Bạn nói: hoặc chồng bạn hoặc cháu dối trá, mà ai dối trá với bạn, bạn cũng không quan trọng khoản đó, bạn không biết.
Cháu gọi cho chồng bạn, yêu cầu chồng bạn về làm rõ với bạn khoản về 120 triệu này là chưa đưa cho cháu và cháu yêu cầu chồng bạn phải xác nhận lại với bạn là chồng bạn không hề nói cá nhân chồng bạn vay cháu khoản này. Thực tế, nếu không phải bạn ấy cháu đã không cho vay khoản tiền lớn như vậy mà không có giấy tờ. Không biết vợ chồng bạn nói chuyện với nhau ra sao. Nhưng sau đó chồng bạn nói thông báo với cháu, cá nhân chồng bạn sẽ nhận lại khoản nợ này và sẽ trả dần hàng tháng. Cháu và bạn dừng liên lạc từ đó, cho đến giờ đến cuối tháng là cuối tháng tư năm 2017, cháu vẫn chưa nhận thêm một lần thanh toán nào từ khoản nợ cũ và nợ mới của bạn, mẹ bạn đã trả cháu sáu triệu còn 4 triệu. Em bạn vẫn chưa thanh toán cho cháu khoản nợ như đã hứa, vào tháng hai tổng cộng số tiền gia đình bạn còn nợ cháu là 129 triệu. Cháu xin cảm ơn Cô vì cháu đã không biết cách ứng xử thế nào?

Các bài nên xem:

• Nói năng cẩn trọng
• Làm sao để bình tĩnh và điềm đạm?
• Tại sao Đức Phật dạy Phật tử tại gia làm giàu?
• Nhận diện chính mình và từng ngày “chiến đấu” với tâm niệm vô ơn