Thuở xưa, đức Phật thuyết pháp cho các hàng trời người ở tinh xá Kỳ Thọ Cấp Cô Độc nước Xá-vệ, phía đông nước này có một nước tên là Uất-đa-la-ba-đề. Nơi đây, có năm trăm vị Bà-la-môn kéo nhau đến sông Hằng vì nghe nói bên bờ sông có ba cái ao thờ thần nên định tắm nước nơi đó để rửa sạch cấu uế, rồi khỏa thân tu theo pháp của bọn Ni-kiền.
Đi giữa đường, họ gặp một cái đầm lớn, lạc lối không làm sao qua được, lại thiếu thốn lương thực. Họ từ xa bỗng trông thấy một cội cây to như có thần khí, tưởng rằng có người ở nên chạy đến bên gốc cây, song chẳng thấy ai cả. Năm trăm Bà-la-môn lớn tiếng than khóc, cho rằng chắc sẽ đói khát chết tại đầm này. Thọ thần liền hiện ra hình người đến hỏi các Phạm Chí:
- Đạo sĩ các vị từ đâu đến và định làm gì?
Cả nhóm đồng thanh đáp:
- Chúng tôi định đến ao nước thần tắm rửa cầu tu đạo tiên. Nay lạc đường đói khát xin nhờ ông thương xót cứu giúp cho.
Thọ thần liền duỗi tay, trăm món ăn uống ngon lành từ đó hiện ra. Mọi người được ăn một bữa no nê. Số thức ăn còn thừa đủ để mang theo ăn dọc đường. Lúc sắp ra đi, các Bà-la-môn đến chỗ thần hỏi thăm:
- Ngài trước đây tu đạo công đức gì mà được oai lực như vậy?
Thọ thần đáp:
- Tôi thuở trước ở nước Xá-vệ. Lúc đó, trong nước có một đại thần tên là Tu Đạt. Ông ấy muốn cúng dường thức ăn cho Phật và chúng Tăng nên ra chợ mua sữa lạc. Vì không có ai xách, nên Tu Đạt tìm mướn tôi xách giùm. Về đến tinh xá, ông lại nhờ tôi múc ra cúng dường. Sau khi làm xong, tôi nhân đó còn được nghe thuyết pháp. Tôi bỗng sinh tâm hoan hỉ, thọ trì trai giới, nên về nhà không ăn cơm. Vợ tôi lấy làm lạ hỏi:
- Ông giận gì mà không ăn cơm?
Tôi đáp:
- Tôi không giận gì cả. Hôm nay, tôi đi chợ gặp trưởng giả Tu Đạt cúng dường thức ăn cho Phật nơi vườn nên tôi đến đó trì trai. Trai gọi là bát quan trai.
Người vợ nghe nói nổi giận bảo:
- Ông Cù-đàm làm loạn lẽ thường, đâu đáng cho ông theo! Ông bỏ cả truyền thống thì sẽ gặp tai họa.
Người vợ cứ cằn nhằn thúc ép mãi, cuối cùng tôi xiêu lòng ăn cơm với vợ.
Đêm đó, thọ mạng tôi hết, lâm chung vào lúc giữa đêm, thần thức thác sinh vào chỗ này. Vì người vợ ngu si phá hoại trai pháp của tôi, nên tôi mang nghiệp không giữ trọn vẹn, phải thác sinh làm thọ thần nơi đầm này. Nhờ phước mang sữa lạc cho đức Phật nên tay có thể hiện ra các món ăn uống. Nếu tôi giữ trai pháp trọn vẹn sẽ được sinh thiên, hưởng mọi an lạc.
Thọ thần liền nói kệ rằng:
Cầu cúng gieo mầm họa
Lần lần lớn cành lá
Chỉ khổ, hại bản thân
Trai pháp, tiên độ thế.
Các Phạm Chí nghe xong hết mê lầm, tin nhận, cùng nhau trở về sang nước Xá-vệ. Trên đường họ đi ngang một nước tên là Câu-lam-ni. Trong nước, có một vị trưởng giả tên Mỹ Âm hay làm phước giúp đỡ mọi người, ai ai cũng tôn kính. Các Phạm Chí ghé qua nhà ông nghỉ đêm. Trưởng giả hỏi:
- Các đạo sĩ từ đâu đến? Giờ định đi về đâu?
Các Phạm Chí thuật lại công đức của thọ thần, tỏ ý muốn qua nước Xá-vệ đến chỗ ông Tu Đạt thọ trì trai pháp mong được phước đức.
Mỹ Âm nghe xong vô cùng hoan hỉ, căn lành thuở trước dấy khởi, tin hiểu Phật Pháp. Ông bèn thông báo gia tộc ai muốn thì cùng đi theo thọ trai giới. Tất cả có năm trăm người xin theo, oai nghi trang nghiêm cùng nhau đến nước Xá-vệ. Chưa đến tinh xá Kỳ-Hoàn, giữa đường đoàn người gặp Tu Đạt, song không biết nên hỏi người đi theo ông:
- Đây là ai vậy?
Đáp rằng:
- Đó chính là Tu Đạt!
Phạm Chí và tất cả mọi người đều hoan hỉ, vội đuổi theo Tu Đạt nói:
- Nguyện vọng của chúng tôi thành rồi. Tìm gặp được người cần tìm, nên đuổi theo để ra mắt.
Rồi mọi người thuật lại đầy đủ việc gặp thọ thần và nghe thọ thần kể chuyện ra sao, xong lại tiếp:
- Thọ thần tán thán công đức của ông, nên chúng tôi đến để theo học. Xin hãy dừng xe chỉ dạy cho chúng tôi trai pháp.
Tu Đạt đáp rằng:
- Các vị mong cầu điều thiện lớn. Tôn sư của tôi là đức Như Lai luôn giúp đỡ và độ thoát cho mọi người. Nay Ngài đang ở tinh xá Kỳ Hoàn rất gần, chúng ta hãy cùng nhau đến đó.
Nghe xong, tất cả đều cùng Tu Đạt đến tinh xá Kỳ Hoàn. Các Phạm Chí xa xa trông thấy đức Như Lai đều hoan hỉ khôn xiết vội đỉnh lễ sát đất, lui về một bên rồi quỳ bạch Phật rằng:
- Chúng con ban đầu rời nhà định đến ba ao thần tắm rửa cầu đạo tiên. Trên đường gặp thọ thần kể lại mọi việc, nên đến đây xin tu học theo Ngài. Xin đức Như Lai khai thị cho pháp vi diệu tối thượng.
Bấy giờ, đức Thế Tôn dựa theo hạnh nghiệp của họ mà nói kệ:
Dầu khỏa thân, cắt tóc
Mặc mãi áo cỏ gai
Tắm gội hay ngồi xổm
Sao hết được nghi hoặc?
Không đánh giết, thiêu đốt
Cũng không lấn lướt ai
Từ bi với mọi loài
Đến đâu cũng không oán.
Năm trăm Phạm Chí nghe kệ hoan hỉ, xin làm Sa-môn đắc được quả A-la-hán. Còn Mỹ Âm và thân tộc chứng được Pháp nhãn.
Các Tỳ-kheo bạch Phật rằng:
- Năm trăm Phạm Chí và các ông trưởng giả đời trước tu đạo công đức gì mà nay mau chóng đạt đạo?
Đức Thế Tôn dạy rằng:
- Trong thuở quá khứ lâu xa, có đức Phật ra đời hiệu là Ca-diếp. Ngài thuyết pháp cho các hàng đệ tử về đời ngũ trược vị lai. Lúc đó, có một nghìn Phạm Chí và trưởng giả nghe xong đồng phát nguyện: “Chúng con nguyện gặp đức Phật Thích ca Văn”. Các ông Phạm Chí thuở đó nay chính là các ông Phạm Chí này. Còn các vị trưởng giả thuở đó là nhóm trưởng giả Mỹ Âm hiện nay. Do nhân duyên này họ gặp được ta liền giác ngộ.
Các Tỳ-kheo nghe xong hoan hỉ làm lễ y giáo phụng hành.
Bình luận