Kinh Người Sanh Làm Nữ Dạ Xoa (Kālīyakkhinīya Upatti Vatthu)

(Chú giải kinh Pháp cú trưởng lão thiền sư Pháp Minh dịch, câu chuyện: Dạ Xoa Ăn Thịt Hai Người Con Của Một Nữ Thí Chủ Do Oán Kết Từ Trong Nhiều Kiếp Trước. KỆ NGÔN Pháp Cú câu 05)

“Đời này hận rửa hận
Muôn thuở chẳng sạch thù. 
Từ bi rửa sạch hận,
Là định luật thiên thu”

Kệ Pháp Cú số 5 này, Đức Bổn Sư thuyết ra khi Ngài ngự tại tịnh xá Kỳ Viên, đề cập đến nàng Thạch Nữ (Vañhiṭṭhiṃ). 

Tương truyền rằng: Thuở ấy có một công tử thiếu niên, khi cha mới qua đời, một tay cậu chăm lo phụng dưỡng từ thân vừa phải đảm đang coi sóc mọi việc trong nhà, ngoài ruộng. Bà mẹ thấy con đơn chiếc, mới bảo cậu rằng:
- Để mẹ lo bề gia thất cho con, nghe không. 
- Mẹ ơi! Mẹ đừng nói chuyện ấy, mẹ còn sống đến ngày nào con nguyện ở vậy nuôi mẹ đến ngày ấy, cho đến trọn đời. 
- Con à, một mình con mà gánh vác luôn cả mọi việc ruộng nương nhà cửa, lòng mẹ thấy áy náy không vui, con để mẹ lo đôi bạn cho con. 

Thiếu niên từ chối nhiều phen, nhưng bà mẹ cứ thúc giục, dỗ dành mãi, nên cậu làm thinh nhận chịu. Khi ấy, mẹ cậu ra đi, định đến dạm hỏi con gái của một gia đình nọ, thiếu niên muốn biết ý mẹ, bèn nói rằng:
- Mẹ định nói con ai vậy? 
- Cô con gái nhà ông Mỗ, bà mẹ đáp. 

Thiếu niên nghe rồi, cản mẹ lại và ngỏ lời chỉ nhà cô gái mà cậu ưng ý. Chiều lòng con, bà mẹ đi ngay đến nhà ấy, dạm hỏi con gái chủ nhà cho con trai mình, định ngày về làm lễ cưới. Và đến ngày ấy rước dâu về, cho con có người nội trợ. 

Cô vợ hiếm hoi, ở với chồng một thời gian khá lâu mà không sinh nở, thấy vậy bà mẹ bảo người con trai:
- Con à! Con vợ mà con ưng ý, biểu mẹ cưới đem về, bây giờ mới biết là nó hiếm hoi, không sinh nở được. Chẳng lẽ để nhà ta tuyệt tự vì không con nối dòng, con để mẹ kiếm đứa khác cho con.
Thiếu niên không chịu, đáp tắt ngang: “Thôi đi mẹ”. 

Nhưng bà mẹ chẳng nản lòng, cứ theo òn ỉ nói mãi. Cô Thạch Nữ nghe lỏm được chuyện này, tự nghĩ: “Áo mặc sao qua khỏi đầu, làm con sao cãi được lời cha mẹ. Một mai chồng ta cưới vợ bé đem về, nếu nó có con chắc mọi người trong gia đình sẽ cưng trọng nó và khinh rẻ ta, xem ta như hạng tôi đòi. Ôi! Hay là ta hãy kiếm vợ bé cho chồng, để ta được trọn quyền chọn lựa người theo ý muốn của ta”. 

Thế rồi cô Thạch Nữ lân la đến một gia đình nọ, dạm hỏi một cô thiếu nữ để làm vợ bé cho chồng, nhưng ban đầu cô ta bị cha mẹ cô gái cự tuyệt, hỏi rằng:
- Thím ơi! Sao thím nói gì lạ vậy? 

- Dạ! Bởi vì tôi hiếm hoi, không thể sinh con cho chồng tôi khỏi tuyệt tự… nếu dì nó đẻ con trai, dì nó được trọn quyền cai quản cả gia đình, làm chủ luôn cả tài sản nữa. 
Sau cùng, cô Thạch Nữ thuyết phục được gia đình cô gái và dắt cô ta đem về, cho làm vợ bé chồng mình. 

Nhưng rồi tâm cô Thạch Nữ nảy sinh như vầy: “Nếu con nhỏ này sinh con trai hoặc con gái thì một mình nó sẽ nắm hết quyền hành trong nhà ta. Ta phải mưu tính cách nào, không cho nó sinh con mới được”. Thế nên, cô đinh ninh dặn dò cô vợ bé rằng:
- Dì nó à! Khi nào dì cấn thai thì báo cho chị biết nghe không. 

Cô vợ bé vô tình đáp lại: “Dạ… dạ”. Y theo lời hứa, khi biết mình có nghén, cô vợ bé bèn báo tin cho cô Thạch Nữ biết. Cô này đã có dụng ý từ trước, nên hằng ngày thường làm ra vẻ yêu thương, tự tay nấu cơm cháo bưng đem cho cô vợ bé ăn. 

Khi biết được tin cô vợ bé thọ thai, cô ta bèn trộn lẫn thuốc phá thai vào vật thực cho cô vợ bé và kết quả là cái thai bị xảo. 

Cô vợ bé thọ thai lần thứ hai, cũng thiệt tình nói cho Thạch Nữ biết, cô này lại hạ độc thủ, làm cô vợ bé trụy thai lần thứ hai. Các phụ nữ lối xóm, có người tò mò hỏi cô vợ bé rằng: “Có phải chị bị bà lớn lập tâm hãm hại chăng?”. 

Cô vợ bé bèn tỏ hết tâm sự gia đình, liền bị các cô bạn trách rằng: “Chỉ có chị là mù quáng, dại dột mới tin nghe vợ lớn như vậy. Con mẹ sợ mất chủ quyền trong nhà, nên hốt thuốc phá thai cho chị uống, chị tin lời con mẹ nên mới bị hư thai, từ rày đừng thèm nghe theo con mẹ nữa”.

Mấy lời rỉ tai nói nhỏ của mấy cô bạn láng giềng khiến cho cô vợ bé sinh nghi, nên khi có thai lần thứ ba, cô ta không tiết lộ cho cô vợ lớn biết, nhưng rồi bụng càng ngày càng to cô ta bị vợ lớn hạch hỏi rằng: “Sao dì có thai mà không bảo cho chị biết?”. 

Túng nước, cô vợ bé phải đáp thật rằng: “Chị đã báo hại làm cho em hư thai hết hai lần rồi, bây giờ bảo em nói cho chị biết nữa hay sao?”. 

Cô Thạch Nữ nghĩ thầm: “Mưu kế của ta bị bại lộ rồi”. Từ đó, cô ta rình rập, chờ dịp nào cô vợ bé sơ ý ra tay, đến khi cái thai đã lớn, cô ta mới gặp cơ hội, bèn trộn thuốc phá thai vào thang thuốc bổ của cô vợ bé. Cái thai đã già ngày tháng, nên không xảo ra, quay lại nằm ngang cửa tử cung, cô vợ bé nghe dạ dưới đau trằn dữ dội, nghi mình sắp thiệt mạng vì tay cô vợ lớn, nên vừa khóc vừa thề nguyền rằng: “Một tay mày sát hại ba đứa con tao. Bây giờ tới tao cũng chết vì tay mày, chết rồi tao sẽ đầu thai làm nữ Dạ Xoa (Yakkhinī) để ăn thịt mấy đứa con mày lại mà rửa hận”.

Dứt lời, cô ta tắt hơi luôn, thọ sanh làm con mèo cái (majjārī) trong nhà. Còn cô Thạch Nữ bị chồng lôi ra mắng rằng:
- Con ác phụ, mày đã báo hại làm cho tao phải tuyệt tự. 

Chưa đã cơn giận, chồng cô còn thúc cùi chỏ, lên gối, thẳng tay đấm đá một cách tàn nhẫn. Bị trận đòn chí tử, cô Thạch Nữ đau nặng bỏ mình luôn, chuyển kiếp làm con gà mái trong nhà. 

Không bao lâu, con gà mái lớn lên, bắt đầu đẻ trứng, con mèo rình ăn trộm ổ trứng đầu tiên của nó. Lứa trứng thứ hai, thứ ba cùng con gà mái cũng bị ăn luôn. Con gà mái căm thù con mèo mới thề rằng:
- Mày ăn của tao hết ba lứa trứng, bây giờ còn muốn ăn thịt của tao nữa, tao mà chết rồi đầu thai kiếp khác tao thề sẽ ăn thịt lũ con mày lại báo oán. 

Thế rồi con gà mái chết, đầu thai làm con beo cái, còn con mèo cái khi chết đầu thai làm con nai cái. Đến khi con nai cái sinh con, ba lần đều bị con beo cái tìm đến ăn thịt con cả ba lần. Khi biết mình sắp chết, con nai cái thề rằng: “Mày ăn thịt con tao ba lần, bây giờ còn sắp ăn thịt tao, tao thề kiếp sau sẽ ăn thịt cả mày lẫn con mày mới hả dạ tao”. 

Nguyện rồi, con nai cái chết hóa thân làm Hắc Nữ Dạ Xoa, còn con beo cái sau khi chết, đầu thai làm con gái gia đình Trưởng giả ở kinh thành Xá-vệ. 

Cô con gái lớn lên được gả về làm dâu trong một gia đình ở cổng làng, đến khi thiếu phụ sinh đứa con đầu lòng, Dạ Xoa cái hiện đến hóa hình giống như bạn chí thân của thiếu phụ, giả vờ hỏi thăm người nhà của thiếu phụ rằng:
- Chị bạn thân thiết của tôi đâu? 

- Nằm ở trong buồng, mới sinh con. 

Nghe vậy, nữ Dạ Xoa nói:
- Để tôi vào thăm coi sinh trai hay gái. 

Dạ Xoa vào buồng giả vờ ẵm đứa hài nhi sơ sinh, ăn thịt rồi biến mất. Lần thứ hai thiếu phụ sinh con, cũng bị nữ Dạ Xoa hiện đến ăn thịt như thế. Đến lần thứ ba, khi mang thai đến ngày sinh, thiếu phụ bảo chồng rằng: “Mình ơi! Tại đây có con chằn cái, nó đã ăn thịt con ta hai lần rồi, kỳ này em muốn về nhà cha mẹ em để nằm chờ”. 

Và thiếu phụ sanh đứa con thứ ba tại nhà cha mẹ ruột của mình tại thành Xá-vệ. Trong khi ấy, nữ Dạ Xoa có phận sự phải đi đội chuyền nước. Vì tất cả Dạ Xoa ở quốc độ của vua Tỳ Sa Môn (Vessavana) là vị Đại Thiên Vương trấn thủ phương Bắc, đều bị bắt đi đội chuyền nước từ hồ Thiên Lãnh (Anottattā). Công việc làm xâu nầy kéo dài đến bốn năm tháng, khi được phóng thích, các Dạ Xoa đều bị bỏ mạng vì quá nhọc xác. Còn Dạ Xoa Ka-li (Hắc nữ), khi mãn hạn được thả ra, lật đật trở lại nhà của thiếu phụ và hỏi rằng:
- Cô bạn của tôi đâu? 

- Cô ấy lánh mặt đi nơi khác rồi, kiếm không gặp đâu. Vì ở đây có sinh đứa con nào cũng bị bà chằn tinh tới bắt ăn thịt hết, nên kì này cô về nhà cha mẹ ruột của cô rồi. 

Nghe đáp như vậy, nữ Dạ Xoa lấy làm tức tối, nói thầm một mình: “Dầu cho đi đàng nào, mày cũng không thoát khỏi tay tao”, lòng đang sôi sục hận thù, nó vụt chạy về phía trong thành Xá-vệ. 

Ngày ấy, nhằm ngày lễ đặt tên cho đứa con mới sinh, thiếu phụ tắm rửa cho con sạch sẽ, đặt tên cho nó và nói cho chồng:
- Anh ạ! Bây giờ chúng mình trở về nhà. 

Nói đoạn, thiếu phụ bồng con theo chồng lên đường trở về chốn cũ. Khi đi ngang qua Tịnh xá Kỳ-Viên, tới chỗ ao hồ, thiếu phụ trao con cho chồng ẵm, lội xuống tắm dưới ao, tắm xong nàng lên bờ ẵm con cho chồng xuống tắm. Thiếu phụ đứng trên bờ hồ đang cho con bú, bỗng thấy dáng con Dạ Xoa lù lù chạy tới. Khi nhận biết đích xác là nó rồi, thiếu phụ lớn tiếng ríu rít kêu chồng:

“Anh ơi! Anh ơi! Mau lên, con Dạ Xoa nó tới đây rồi nè”. 

Liệu chồng lên không kịp, thiếu phụ ẵm con quày quả cắm đầu chạy ngay vào trong Tịnh xá. Lúc bấy giờ, Đức Bổn Sư đang ngồi thuyết pháp giữa tứ chúng. Thiếu phụ đặt đứa hài nhi dưới chân Đức Như Lai, rồi bạch rằng: “Con xin cúng dường Đức Ngài đứa con nhỏ này, xin Ngài từ bi tế độ cứu sanh mạng con của con”. 

Ngoài cổng tam quan, nữ Dạ Xoa bị chư Thiên Thiện Ý (Sumana) đứng trấn giữ nơi đó chặn lại, không cho vào Tịnh xá. Đức Bổn Sư bèn kêu Đại đức A-nan và dạy rằng:
- Này A-nan, hãy ra gọi nữ Dạ Xoa vào.

Thiếu phụ la lên:
- Bạch Ngài! “Nó” vào đó. 

Đức Bổn Sư bảo:
- Cứ để yên cho nó vô, đừng làm ồn. 

Khi nữ Dạ Xoa vào đến nơi, đứng trước Đức Bổn Sư, Ngài khiển trách rằng:
- Tại sao ngươi làm như vậy? Nếu các người không có duyên lành được diện kiến một vị Phật như Ta, thì các ngươi còn buộc oan trái với nhau mãi mãi cho đến hết một kiếp của quả địa cầu này, như con rắn với con mông thử (Nāgamissatha) hễ gặp nhau là run rẩy, sừng sộ, sôi sục hận thù, hay như con quạ với con chim cú vậy. 

Tại sao các ngươi lấy hận rửa hận, lấy oán báo oán, thù hận chỉ có thể dập tắt bằng từ bi, chứ không phải bằng hận thù được. 

Nói rồi Đức Bổn Sư đọc bài kệ:

Khắp cùng trên cõi nhân gian,
Có đâu thù hận dẹp tan hận thù.
Từ bi cởi mở hận thù,
Đó là định luật thiên thu lưu truyền. 

Bài kệ vừa dứt, nữ Dạ Xoa chứng được quả Tu Đà Hoàn, thính chúng câu hội nơi ấy cũng đều hưởng được sự lợi ích. Kế đó, Đức Bổn Sư bảo thiếu phụ:
- Con hãy trao đứa hài nhi qua nữ Dạ Xoa. 

- Bạch Ngài, con không dám. 

- Chớ nên sợ vô lý, không can gì đâu.

Thiếu phụ bạo gan đưa con mình qua tay nữ Dạ Xoa, nữ Dạ Xoa ẵm đứa bé vào lòng, hôn hít, nựng nịu rồi trao trả lại cho mẹ nó, rồi phát khóc ấm ức. Đức Bổn Sư liền hỏi:
- Ngươi sao lại khóc? 

- Bạch Ngài, lúc trước con dùng đủ phương này chước nọ để nuôi mạng sống mà còn đói lên đói xuống, không được no lòng, bây giờ con sẽ sống bằng cách nào đây. 

- Ngươi chớ nên quá lo âu. 

Sau khi an ủi Dạ Xoa, Đức Bổn Sư quay qua bảo thiếu phụ rằng:
- Con hãy đem nó về nhà, cho nó ở chung và cấp dưỡng cao lương mỹ vị cho nó.
Thiếu phụ dắt nữ Dạ Xoa về nhà, cho ở một chái phía sau và hằng ngày cúng dường cơm cháo bánh trái, toàn thứ ngon lành thượng hạng. 

Tới khi trong nhà đập lúa, Dạ Xoa thấy đòn xóc giơ lên cao, sợ giáng xuống trúng đầu mình nên nói với thiếu phụ:
- Tôi không thể nào ở đây được lâu hơn nữa, bạn kiếm cho tôi một chỗ khác. 

Thiếu phụ đưa Dạ Xoa đi lựa chỗ, lần lượt từ chái nhà kho trữ đòn xóc và nhà tắm vào nhà bếp vào chòi dựa xoài, rồi ra chỗ đống rác, ra tận cổng làng… Đến chỗ nào Dạ Xoa cũng lắc đầu không chịu ở, nói rằng: “Ở đây thấy đòn đập lúa giơ lên xuống, tôi sợ trúng nhằm đầu tôi sẽ bể hai… Ở đây con nít tạt xối nước dơ… Ở đây có chó nằm… Ở đây trẻ con phóng uế… Ở đây người ta đổ rác… Ở đây, lũ trẻ trong làng làm thầy coi tướng v.v”.

Cuối cùng, thiếu phụ đưa nữ Dạ Xoa ra tới ngoại ô, chọn một địa điểm an tịnh vắng lặng. Nữ Dạ Xoa bằng lòng ở đó, hằng ngày thiếu phụ vẫn đem đồ ăn thượng vị cung cấp cho nó. 

Nữ Dạ Xoa tự nghĩ: “Cô bạn của ta đối xử với ta rất mực thâm tình, ta phải làm sao đền đáp ân đức trọng hậu của người trong muôn một”. Rồi nữ Dạ Xoa nói cho cô bạn biết rằng: “Năm nay trời sẽ mưa nhiều, bạn nên gieo trồng trên chỗ đất gò”. “Năm nay tháng hạn, bạn nên gieo trồng trên chỗ đất trũng”. Nhờ đó, năm nào thiếu phụ cũng được trúng mùa, cửa nhà sung túc, trong khi mùa màng của những người khác đều bị hư hại vì mưa già hay nắng hạn. 

Bạn bè hàng xóm hỏi thăm thiếu phụ: “Này chị sao mùa màng của những người khác đều bị hư hoại, mùa màng của chị gặp năm dư nước, thiếu nước chị cũng không bị hư hại như của người khác, hình như là từ khi đầu mùa chị đã tiên đoán biết trước năm nào mưa dầm, năm nào nắng hạn vậy phải không? Hay là chị làm cách nào?”. 

Thiếu phụ tỏ thật rằng:
- Tôi có cô bạn nữ Dạ Xoa, cô ta tiên đoán biết trước thời tiết mỗi năm mưa nhiều hay nắng nhiều, đều có nói cho chúng tôi hay, chúng tôi theo lời cô ta chỉ dẫn mà làm mùa, nhờ vậy năm nào chúng tôi cũng trúng. Vậy chứ bà con không thấy ngày ngày chúng tôi đem cơm cháo, bánh trái đi ra hay sao? Đó là những vật thực chúng tôi đem đến cung cấp cho cô ta vậy. Bà con muốn cậy cô ta chỉ biếu giùm cho, thì cứ đem vật thực ngon lành đến biếu cô ta là được chớ gì.

Khi ấy, cư dân trong thành tranh nhau mang lễ vật đến. Từ đó về sau, nữ Dạ Xoa làm bà thầy hướng dẫn nông nghiệp cho mọi người, được cúng dường lợi lộc dồi dào và quy tụ rất đông tín đồ đệ tử. Sau đó, bà ta có lập ra tám thứ thực phẩm do người bắt thăm dâng cúng (Salākabhattāni) và cái lệ này vẫn còn gìn giữ cho đến ngày nay. 

(Nguồn: Chú giải kinh Pháp cú - Quyển 1, phẩm Song Đối, Bài Người sanh làm nữ Dạ Xoa, Việt dịch: Trưởng lão Thiền sư Pháp Minh)