Kinh Chánh Tri Kiến - Tuệ Tri Về Tứ Diệu Đế

Như vầy tôi nghe.

Một thời Thế Tôn ở Xá-vệ (Sāvatthi), tại Kỳ-đà Lâm (Jetavana), vườn ông Cấp Cô Ðộc (Anāthapiṇḍika). Lúc bấy giờ, Tôn giả Xá-lợi-phất (Sāriputta) gọi các Tỷ-kheo: “Này các Tỷ-kheo”.

- “Hiền giả”, các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Tôn giả Xá-lợi-phất. Tôn giả Xá-lợi-phất nói như sau

- Chư Hiền, chánh tri kiến, chánh tri kiến, được gọi là như vậy. Chư Hiền, cho đến như thế nào, một Thánh đệ tử có chánh tri kiến, có tri kiến chánh trực, có lòng tin Pháp tuyệt đối và thành tựu diệu pháp này?

- Chúng tôi từ xa đến để được hiểu ý nghĩa lời nói ấy từ Tôn giả Xá-lợi-phất. Thật lành thay, nếu Tôn giả Xá-lợi-phất giảng cho ý nghĩa lời nói ấy. Sau khi nghe Tôn giả Xá-lợi-phất, các Tỷ-kheo sẽ thọ trì.

- Chư Hiền, vậy hãy nghe, hãy khéo tác ý. Ta sẽ giảng.

- Thưa vâng, Hiền giả!

- Các Tỷ-kheo vâng đáp Tôn giả Xá-lợi-phất.

Tôn giả Xá-lợi-phất nói như sau:

- Lành thay, Hiền giả!

Các Tỷ-kheo ấy, sau khi hoan hỷ, tín thọ lời nói Tôn giả Xá-lợi-phất liền hỏi thêm Tôn giả Xá-lợi-phất câu hỏi như sau

- Này Hiền giả, có pháp môn nào khác, nhờ pháp môn này Thánh đệ tử có chánh tri kiến, có tri kiến chánh trực, có lòng tin Pháp tuyệt đối và thành tựu diệu pháp này?

- Chư Hiền, có thể có. Chư Hiền, khi nào Thánh đệ tử tuệ tri Khổ, tuệ tri Tập khởi của khổ, tuệ tri Ðoạn diệt của khổ, tuệ tri Con Ðường đưa đến đoạn diệt của khổ, chư Hiền, khi ấy Thánh đệ tử có chánh tri kiến, có tri kiến chánh trực, có lòng tin Pháp tuyệt đối và thành tựu diệu pháp này.

Chư Hiền, thế nào là Khổ, thế nào là Tập khởi của khổ, thế nào là Ðoạn diệt của khổ, thế nào là Con Ðường đưa đến đoạn diệt của khổ? Sanh là khổ, già là khổ, bệnh là khổ, chết là khổ, sầu bi khổ ưu não là khổ, cầu không được là khổ, tóm lại năm thủ uẩn là khổ. Chư Hiền, như vậy gọi là Khổ.

Chư Hiền, thế nào là Tập khởi của khổ? Chính là ái đưa đến tái sanh, cùng khởi hỷ dục và tham hướng đến tái sanh, cùng khởi hỷ dục và tham, tìm cầu hỷ lạc chỗ này chỗ kia, tức là dục ái, hữu ái, phi hữu ái. Chư Hiền, như vậy gọi là Tập khởi của khổ.

Chư Hiền, thế nào là Ðoạn diệt của khổ? Ðó là sự đoạn diệt, ly tham, không có dư tàn, sự quăng bỏ, sự từ bỏ, sự giải thoát, sự vô chấp khát ái ấy.

Chư Hiền, thế nào là Con Ðường đưa đến đoạn diệt của khổ? Chính là Thánh Ðạo Tám Ngành đưa đến khổ diệt, tức là Chánh tri kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm Chánh Ðịnh.

Chư Hiền, khi nào Thánh đệ tử tuệ tri Khổ như vậy, tuệ tri Tập khởi của khổ như vậy, tuệ tri Ðoạn diệt của khổ như vậy, tuệ tri con Ðường đưa đến đoạn diệt của khổ như vậy, khi ấy vị ấy đoạn trừ tất cả tham tùy miên, tẩy sạch sân tùy miên, nhổ tận gốc kiến mạn tùy miên “Tôi là” đoạn trừ vô minh, khiến minh khởi lên, diệt tận khổ đau ngay trong hiện tại. Chư hiền! Như vậy thánh đệ tử có chánh tri kiến, có tri kiến chánh trực, có lòng tin pháp tuyệt đối và và thành tựu diệu pháp này.

Tôn giả Xá Lợi Phất thuyết giảng như vậy, các Tỳ kheo ấy hoan hỉ tín thọ lời giảng của Tôn giả Xá Lợi Phất.

(Trích soạn từ: kinh Trung Bộ, tập 1)