Kinh Phật Dạy Sáu Giác Quan Chạy Theo Sáu Dục Đều Do Tâm Ý

Thuở đức Phật còn tại thế, có một vị đạo nhân tu dưới một cội cây bên bờ sông, suốt mười hai năm trường mà tham tưởng vẫn không dứt được. Tâm ông luôn vọng tưởng nhớ nghĩ về dục lạc. Thân tuy yên mà tâm lang thang chưa từng tĩnh lặng. Vì thế, dầu dụng công suốt mười hai năm mà vị ấy vẫn không đắc đạo.
Đức Phật biết ông có thể độ được nên hóa ra một vị Sa-môn đi đến chỗ đó, ngồi dưới cội cây. Một lát sau, trăng mọc, có một con rùa bò từ dưới sông lên. Lại có con rái cá đang đói đi kiếm ăn, bỗng gặp con rùa liền định ăn thịt. Con rùa vội rụt đầu đuôi và bốn chân vào trong mai của nó, vì vậy rái cá không làm gì được, đành bỏ đi. Sau đó, rùa lại thò đầu đuôi tứ chi ra đi tiếp. Vị đạo nhân trông thấy nói với hóa Sa-môn:
- Con rùa có áo giáp bảo vệ thân mạng nên rái cá không làm gì được.
Hóa Sa-môn đáp:
- Tôi nghĩ rằng người đời không bằng con rùa này. Họ không biết lẽ vô thường buông lung dục tình, ngoại ma do đó có cơ hội xâm nhập. Thân hoại mạng chung, thần thức ra đi, sinh tử mênh mang, luân chuyển trong sáu nẻo, chịu khổ não vô lượng đều do ý mà ra. Vì vậy, nên tự sách tấn cầu chỗ an ổn diệt độ.
Bấy giờ, vị hóa Sa-môn liền nói kệ:

Thân này chẳng bền lâu
Rồi phải vùi đất sâu
Hình rã, thần đi khỏi
Sống tạm, chớ tham cầu.

Chỗ tâm ý suy lường
Rắc rối khó tỏ tường
Nghĩ tưởng điều tà ác
Là tự chuốc tai ương.

Ý mình tự gây tạo
Chẳng phải mẹ hay cha
Nên gắng theo nẻo chính
Chớ quay lại đường tà.

Sáu căn biết thu nhiếp
Ý giữ tự thành trì
Trí tuệ dẹp ma chướng
Khi thắng hết hiểm nguy.

Vị Tỳ-kheo nghe kệ xong, tham tâm dứt sạch, vọng tưởng lặng trong, liền đắc quả A-la-hán. Vị tân A-la-hán này liền biết hóa Sa-môn chính là Phật, nên sửa y cung kính đỉnh lễ. Trời rồng quỷ thần ai ai cũng hoan hỉ nghe lời Phật dạy tin nhận vâng làm.

(Trích soạn từ: Kinh Pháp cú thí dụ, Quyển Thứ Nhất, Phẩm Tâm Ý Thứ 12, Thí dụ 26, tr.117-119, Việt dịch: Thích Minh Quang, Nxb. Tôn Giáo, Hà Nội, 2012)