Kinh Gần Phật Và Xa Phật

Thuở xưa, đức Phật trú tại tịnh xá Kỳ Hoàn nước Xá-vệ, vì hàng trời người thuyết pháp. Lúc ấy, ở thành La-duyệt-kỳ có hai vị tân học Tỳ-kheo muốn được gặp tôn dung đức Thế Tôn, không ngại xa xôi lên đường sang nước Xá-vệ. Con đường giữa hai nước hoang vắng không có dân cư, lại gặp lúc hạn hán, các suối nước đều khô cạn. Hai vị Tỳ-kheo đi xa mệt mỏi, nóng bức và nhất là đói khát. Họ bỗng gặp một vũng nước còn đọng lại giữa lòng suối, nhưng nước ấy lại có các loại côn trùng nhỏ khó có thể uống được. Hai vị bàn với nhau rằng:
- Chúng ta từ xa đến, cốt ý là gặp được đức Thế Tôn, không ngờ hôm nay lại phải chết tại nơi đây. 

Một người đề nghị:
- Chúng ta hãy uống nước để duy trì được mạng sống của mình mà đến ra mắt Phật. Có ai mà biết được việc mình uống nước có trùng. Đây chỉ là chuyện nhỏ nhặt thôi.

Người kia trả lời:
- Đức Phật chế giới lấy từ bi bất sát làm đầu. Nếu chúng ta giết hại chúng sinh để giữ mạng sống cho mình thì dầu gặp Phật nào có ích gì? Tôi thà giữ giới mà chết, quyết không phạm giới mà sống! 

Do không đồng quan điểm với nhau, nên một vị uống nước thỏa thích rồi lên đường đi tiếp. Còn vị kia vì không uống nên sau đó đã bị chết khát. Thần thức của vị Tỳ-kheo này liền sinh lên cung trời Đao Lợi thứ hai. Vị trời ấy quan sát thấy túc mạng của mình, liền suy nghĩ: “Ta nhờ quyết tâm trì giới không phạm nên nay mới được sinh lên cõi trời này, phước báo quả thật chẳng phải lâu xa!” Nghĩ như vậy xong, vị trời ấy bèn mang hương hoa xuống đến chỗ đức Phật, đỉnh lễ cúng dường Ngài, rồi đứng qua một bên.

Còn vị Tỳ-kheo uống nước kia sau nhiều ngày đi đường khổ nhọc, cuối cùng thì cũng đến nơi. Vị ấy thấy đức Thế Tôn thần đức uy nghi bèn cúi đầu làm lễ rồi khóc lóc thưa rằng:
- Bạch đức Thế Tôn, con cùng đi với một người bạn, nhưng chẳng may vị ấy đã chết ở dọc đường. Thật cảm thương cho vị ấy không gặp được đức Thế Tôn.

Đức Phật mới bảo:
- Ta đã biết rõ.

Rồi Ngài chỉ vị trời đứng bên cạnh và nói:
- Vị trời này chính là bạn ông! Vị ấy nhờ giữ trọn giới pháp nên được sinh thiên lại đến đây gặp Ta trước cả ông. 

Bấy giờ, đức Thế Tôn vén y bày ngực cho vị ấy thấy rồi nói:
- Ông thấy thân Ta mà ông không gìn giữ giới pháp của Ta, tuy nói thấy Ta mà thật là ông không thấy Ta. Còn người cách xa ta nghìn dặm mà gìn giữ giới Pháp của Ta, thì người ấy thật ở ngay trước mắt Ta.

Bấy giờ, đức Thế Tôn liền nói kệ:

Người đa văn học rộng
Lại nghiêm trì giới luật
Hai đời đều được khen
Và thành tựu sở nguyện.
Kẻ ít học, kém nghe
Không nghiêm giữ giới luật
Hai đời đều đau khổ
Sở nguyện cũng mất tiêu.
Phàm tu học có hai:
Thường thân cận nghe dạy
Hiểu sâu chắc nghĩa lý
Nguy khốn chẳng đổi thay.

Tỳ-kheo nghe kệ xong, suy xét lại việc làm của mình cảm thấy rất hổ thẹn bèn đỉnh lễ đức Thế Tôn cầu xin sám hối. Còn vị trời nghe kệ tâm rất hoan hỉ, chứng được Pháp nhãn. Chúng hội trời người không ai là không hoan hỷ y giáo phụng hành.

(Trích soạn từ: Kinh Pháp cú thí dụ, Quyển Thứ Nhất, Phẩm Hộ Giới Thứ 3, Thí dụ 10, tr.52-55, Việt dịch: Thích Minh Quang, Nxb. Tôn Giáo, Hà Nội, 2012)