Bài kinh: Niệm Phật - Trai giới của bậc Thánh

Như vầy tôi nghe. Một thời Thế Tôn ở thành Xá-vệ (Savatthi), Đông Viên (Pubbarama), lâu đài của mẹ Mi-ga-ra. Rồi Tỳ-xá-khư (Visàkhà), mẹ của Mi-ga-ra, trong ngày Bố-tát - trai giới (Uposatha) đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Thế Tôn nói với Tỳ-xá-khư, mẹ của Mi-ga-ra đang ngồi xuống một bên:
– Này Tỳ-xá-khư, từ đâu bà đến sáng sớm như thế này?

– Bạch Thế Tôn, hôm nay con thọ trai giới.

– Có ba loại trai giới này, này Tỳ-xá-khư. Thế nào là ba?

Trai giới người chăn bò, trai giới Ni-kiền-tử (Niganthà), và trai giới bậc Thánh. 

Như thế nào, này Tỳ-xá-khư, là trai giới người chăn bò?

Ví như, này Tỳ-xá-khư, người chăn bò vào buổi chiều lùa các con bò về cho chủ chúng nó. Người ấy suy nghĩ: “Hôm nay, các con bò đã ăn cỏ tại chỗ này và chỗ này, đã uống nước tại chỗ này và chỗ này. Ngày mai, các con bò sẽ ăn cỏ tại chỗ này và chỗ này, sẽ uống nước tại chỗ này và chỗ này”. Cũng vậy, này Tỳ-xá-khư, ở đây có người giữ trai giới suy nghĩ: “Hôm nay, ta đã ăn loại đồ ăn cứng này, loại đồ ăn cứng này ta đã ăn loại đồ ăn mềm này, loại đồ ăn mềm này. Ngày mai ta sẽ ăn loại đồ ăn cứng này, loại đồ ăn cứng này; ta sẽ ăn loại đồ ăn mềm này, loại đồ ăn mềm này.” Như vậy, người ấy sống cả ngày với tâm đồng hành với tham dục. Như vậy, này Tỳ-xá-khư, là trai giới người chăn bò. 

Và này Tỳ-xá-khư, thế nào là trai giới các Ni-kiền-tử?

Ở đây, này Tỳ-xá-khư, có hạng Sa-môn tên là Ni-kiền-tử, họ khích lệ đệ tử như sau: “Ông hãy quăng bỏ trượng đối với các sinh loại sống ở phương Đông, ngoài một trăm do tuần. Hãy quăng bỏ trượng đối với các sinh loại sống ở phương Tây, ngoài một trăm do tuần; Hãy quăng bỏ trượng đối với các sinh loại sống ở phương Bắc, ngoài một trăm do tuần. Hãy quăng bỏ trượng đối với các sinh loại sống ở phương Nam, ngoài một trăm do tuần.” Như vậy họ khích lệ vì lòng thương, vì lòng từ mẫn đối với một số sinh loại mà thôi, họ không khích lệ vì lòng thương, vì lòng từ mẫn, đối với một số sinh loại khác. Trong ngày Bố-tát - trai giới, họ khích lệ đệ tử như sau: “Này các Ông, hãy quăng bỏ tất cả áo quần và nói như sau: “Ta không có bất cứ vật gì, bất cứ ở đâu, bất cứ chỗ nào. Bất cứ vật gì, bất cứ ở đâu, bất cứ chỗ nào, không có cái gì là của ta.” “Nhưng cha và mẹ của người ấy biết người ấy là con của mình. Và người ấy biết họ là cha mẹ của mình. Vợ và con biết người ấy là chồng, là cha của mình, và người ấy biết họ là vợ, con của mình. Các người nô tỳ làm công biết người ấy là chủ của họ. Và người ấy biết họ là nô tỳ, là nhân viên của mình. Như vậy, trong thời gian đáng phải khích lệ đúng với sự thật, trong thời gian ấy, lại được khích lệ bằng điều nói láo. Đây Ta tuyên bố là một sự nói láo. Sau khi đêm ấy đã qua, người ấy thọ hưởng tất cả tài sản chưa đem cho. Đây Ta tuyên bố là lấy của không cho. Như vậy, này Tỳ-xá-khư, là lễ ngày Bố-tát - trai giới của các Ni-kiền-tử, được sống thực hành như vậy, này Tỳ-xá-khư, ngày Bố-tát - trai giới của các Ni-kiền-tử không quả lớn, không lợi ích lớn, không chói sáng lớn, không ánh sáng lớn. 

Và này Tỳ-xá-khư, thế nào là trai giới các bậc Thánh? Chính là làm thanh tịnh một tâm uế nhiễm với phương pháp thích nghi.

Và này Tỳ-xá-khư, thế nào là làm thanh tịnh một tâm uế nhiễm với phương pháp thích nghi?

Ở đây, này Tỳ-xá-khư, Thánh đệ tử niệm Phật: “Đây là Thế Tôn, bậc Ứng Cúng A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn.” Do vị ấy niệm Như Lai, tâm được tịnh tín, hân hoan sanh khởi, các phiền não của tâm được đoạn tận. Ví như, này Tỳ-xá-khư, đầu uế nhiễm được gột sạch với phương pháp thích nghi. 

(Trích soạn từ: Kinh Tạng Nam Truyền, Tăng Chi Bộ Kinh – Tập 1, chương 3: Ba pháp, Đại phẩm, U-po-sa-tha, tr. 266-269, Việt dịch - Hòa thượng Thích Minh Châu)